“Εγώ φταίω!” – Τί “τρέφει” την ενοχικότητα και πως θα … αθωώσουμε τον εαυτό μας!

Η Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια Νίκη Ρωμανάκη εξηγεί τί σημαίνει “ενοχικότητα” και δίνει συμβουλές.

Νιώθεις υπεύθυνος για κάτι που έχει γίνει ή … δεν έχει γίνει; Αισθάνεσαι ένοχος για … όλα; Η ενοχικότητα, ως συναίσθημα, συνδέεται συχνά με την αντίληψη ότι κάποια πράξη ή απόφαση του ατόμου είχε αρνητικές συνέπειες για άλλους ή για τον ίδιο. Μπορεί να εκδηλωθεί σε διάφορες μορφές και σε διάφορα επίπεδα, μπορεί να λειτουργήσει σαν κίνητρο για αλλαγή ή βελτίωση όμως σε έντονο βαθμό μπορεί να λειτουργήσει σε βάρος του ίδιου του ατόμου!

Η Ψυχολόγος – Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια Νίκη Ρωμανάκη δίνει τα στοιχεία της ενοχικότητας, εξηγεί τις συνέπειες και προτείνει tips!

Νίκη Ρωμανάκη

Είναι ένδειξη διαταραχής οι ενοχές που μπορεί να αισθάνεται κανείς , σε περιπτώσεις που οι περισσότεροι δε θα ένιωθαν ανάλογα;

Η ύπαρξη της ενοχής στη νοσηρή της μορφή, δηλαδή ως μια επώδυνη εσωτερική σύγκρουση που εμφανίζεται με τη μορφή μιας συνεχιζόμενης δυσφορίας που δημιουργούν οι σκέψεις και οι πεποιθήσεις μας μαζί και με άλλα συμπτώματα μπορεί να συνδέεται με διάφορες μορφές ψυχικής δυσλειτουργίας.
Ανάλογα με τα σύνοδα συμπτώματα πολλές φορές συνδέεται με διαταραχές διάθεσης (πχ κατάθλιψη) με διαταραχές άγχους (πχ Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχη, Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες ) και διαταραχές προσωπικότητας .
Υπάρχει όμως και αυτό που χαρακτηρίζουμε ως υγιές αίσθημα ενοχής, το οποίο αποτελεί μια φυσιολογική συναισθηματική συνθήκη. Σε αυτή την περίπτωση το άτομο αισθάνεται ενοχή έχοντας παραβιάσει κοινώς αποδεκτούς κανόνες/νόμους και έχοντας πράξει με τρόπους μη αποδεκτούς από το κοινωνικό σύνολο.

Ποια είναι τα στοιχεία ενός ενοχικού ατόμου;

Τα άτομα που βασανίζονται από την νοσηρή ενοχικότητα υποφέρουν πολύ έντονα σε ψυχικό επίπεδο. Έχουν δυσλειτουργικά συνάψει την έννοια της αξίας της ανθρώπινης ύπαρξης και της επάρκειας με άλλες έννοιες όπως η επιτυχία, η παραγωγικότητα, η δύναμη, η ομορφιά, η ηθική κλπ

Το αποτέλεσμα είναι να βιώνουν μια ακραία ενδοψυχική σύγκρουση και να έχουν έντονες σκέψεις αυτοαμφισβήτησης καθώς πιστεύουν ότι ο τρόπος που λειτουργούν δεν συμφωνεί με το αξιακό τους σύστημα.

Τα ενοχικά άτομα ασκούν πολύ σκληρή κριτική στον εαυτό τους με αποτέλεσμα να «ρίχνουν» την αυτοπεποίθηση τους. Βιώνουν άγχος και φόβο ότι οι άνθρωποι γύρω τους θα τους απορρίψουν. Έχουν μια απελπιστική ανάγκη για επιβεβαίωση και πασχίζουν με μεγάλο ψυχικό κόπο να την εξασφαλίσουν ξεπερνώντας διαρκώς τα ψυχικά και φυσικά τους όρια.

Έχουν την τάση να αναλαμβάνουν ευθύνες παραπάνω από αυτό που αναλογεί στη θέση ή τον ρόλο τους, ενώ δυσκολεύονται να είναι επιεικείς με τους εαυτούς τους. Ταυτόχρονα προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποφύγουν τις συγκρούσεις και τις αντιπαραθέσεις.

Αποτέλεσμα όλων αυτών των συναισθηματικών παραμέτρων είναι τα ενοχικά άτομα να καταλήγουν σε διάφορες αυτοτιμωρητικές συμπεριφορές.

Ποιες συνθήκες και αλληλεπιδράσεις μπορεί να επιδεινώσουν την ενοχικότητα;

Η ύπαρξη της ενοχής και η κλίμακα στην οποία την βιώνει ένα άτομο επηρεάζεται τόσο από εσωτερικούς όσο και από εξωτερικούς παράγοντες. Όσο πιο «ατροφική» είναι σχέση με τον εαυτό μας, όσο καλλιεργούμε μέσα από στρεβλωμένες πεποιθήσεις την αυτοαμφισβήτηση, την υποτίμηση, την απαξίωση και τον θυμό απέναντι στον εαυτό μας , τόσο τρέφουμε τις ενοχές μέσα μας.

Ταυτόχρονα ερεθίσματα που ενδυναμώνουν τις ενοχές προέρχονται και από το εξωτερικό μας περιβάλλον. Για παράδειγμα σημαντικοί άνθρωποι του περιβάλλοντος του ατόμου (γονείς, σύντροφος, φίλοι, συνάδελφοι/προϊστάμενοι να είναι έντονα επικριτικοί απέναντι μας. χ

Η ενοχή αναπτύσσεται όταν ένα άτομο μεγαλώνει σε μη υποστηρικτικό περιβάλλον και οι γονείς του δεν φροντίζουν να αναπτύξουν έναν ασφαλή δεσμό.

Η ενοχή συντηρείται και κλιμακώνεται όταν το άτομο επιλέγει να σχετίζεται με ανθρώπους που επιβάλουν την ισχύ τους μέσα με μη λειτουργικούς υγιείς τρόπους όπως η χειριστικότητα, η επιθετικότητα, η υποτίμηση, η επικριτικότητα .

Παράλληλα ενοχή μπορούν να πυροδοτήσουν τραυματικά γεγονότα , η έλλειψη ορίων , το κυνήγι της τελειότητας κλπ

Υπάρχουν tips για εκείνους που ταλαιπωρούνται και αισθάνονται ότι …φταίνε για όλα;

Να εισάγουν στη ζωή τους τις έννοιες της αυτοσυμπόνοιας, της κατανόησης και της επιείκειας. Να αποφύγουν να «δικάζουν» τους εαυτούς τους και να προσπαθήσουν να δουν μια κατάσταση παίρνοντας θέση δίπλα του και όχι απέναντι του. Να απεγκλωβιστούν από το «σύνδρομο του καλού παιδιού» προσπαθώντας να ικανοποιήσουν όλους γύρω τους.

Συνοψίζοντας να προσπαθήσουν να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση με τον εαυτό τους, να αναθεωρήσουν αξίες και πεποιθήσεις αποβάλλοντας ο,τι πια δεν είναι χρήσιμο, να υιοθετήσουν νέα οπτική, να αναζητήσουν τρόπους να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους.

Οι δραστηριότητες, η αυτοβοήθεια και η ψυχοθεραπεία είναι κάποιες επιλογές που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες σε αυτή τη διεργασία.

ΠΗΓΗ: Cretalive