Για μία από τις μεγαλύτερες απάτες στον αγροτικό τομέα της Ευρώπης κάνει λόγο το Politico
– Τι απαντά ο ΟΠΕΚΕΠΕ.
Το μεγάλο ελληνικό σκάνδαλο απάτης με επιδοτήσεις της ΕΕ αποκαλύπτει ένα εκτεταμένο δίκτυο παρατυπιών που φέρεται να στερεί από τους πραγματικούς αγρότες χρήματα που δικαιούνται. Σύμφωνα με το Politico και τη δημοσιογράφο Νεκταρία Σταμούλη, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) ερευνά δεκάδες περιπτώσεις στις οποίες Έλληνες πολίτες λάμβαναν αγροτικές επιδοτήσεις της ΕΕ από το 2017 για βοσκοτόπια που δεν τους ανήκαν ή δεν είχαν μισθώσει ποτέ, ή για αγροτικές δραστηριότητες που δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.
Η υπόθεση, που ενδέχεται να αφορά ακατάλληλες πληρωμές ύψους έως και 45 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες υποθέσεις αγροτικής απάτης των τελευταίων ετών στην ΕΕ. Οι έρευνες επικεντρώνονται όχι μόνο στους ψευδείς δικαιούχους, αλλά και στη δυνατή εμπλοκή κρατικών αρχών, συγκεκριμένα στελεχών του ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων), που είναι υπεύθυνος για τη διανομή των κοινοτικών αγροτικών ενισχύσεων στην Ελλάδα.
Το σκάνδαλο και οι εσωτερικές αποκαλύψεις
Η αποκάλυψη της απάτης ξεκίνησε όταν η Παρασκευή Τυχεροπούλου, επικεφαλής του Εσωτερικού Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ, εντόπισε σοβαρές παρατυπίες. Αντί όμως να υπάρξει έρευνα, η ίδια απομακρύνθηκε, αποκλείστηκε από τις βάσεις δεδομένων της υπηρεσίας και κλειδώθηκε έξω από το γραφείο της.
Ο δικηγόρος της, Αντώνης Βαγιάνος, δήλωσε στο Politico ότι η μεθοδολογία της αποκάλυψε ένα εκτεταμένο δίκτυο, το οποίο μέσω ψευδών δηλώσεων ιδιοκτησίας εισέπραττε παράνομα επιδοτήσεις της ΕΕ. Ωστόσο, κάθε φορά που οι αρχές του ΟΠΕΚΕΠΕ προσπαθούσαν να αναλάβουν δράση για να αποτρέψουν την απάτη, οι επικεφαλής τους απομακρύνονταν από τον εκάστοτε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, ο ΟΠΕΚΕΠΕ έχει αλλάξει έξι προέδρους, με όσους προσπάθησαν να αποκαλύψουν το σκάνδαλο να εξαναγκάζονται σε αποχώρηση.
Πώς στήθηκε η απάτη
Η απάτη ξεκίνησε το 2017, όταν οι αλλαγές στη νομοθεσία της ΕΕ διεύρυναν τον ορισμό των βοσκοτόπων, συμπεριλαμβάνοντας θαμνώδεις εκτάσεις και δασικές περιοχές. Ως αποτέλεσμα, η επιλέξιμη έκταση στην Ελλάδα σχεδόν διπλασιάστηκε, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για κατάχρηση.
Σύμφωνα με το Politico, η πρόσβαση στα νέα αυτά δεδομένα ήταν αρχικά διαθέσιμη σε στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ και σε τεχνικές εταιρείες που συνεργάζονταν με τον οργανισμό. Σύντομα, ξεκίνησαν να κατατίθενται αιτήσεις για επιδοτήσεις από άτομα που ζούσαν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τις εκτάσεις που δήλωναν ως ιδιοκτησία ή μίσθωση.
Οι αιτούντες δεν χρειάζονταν να προσκομίσουν έγγραφα ιδιοκτησίας, αλλά απλώς έναν αριθμό σε ένα έντυπο. Σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι ίδιοι βοσκότοποι δηλώνονταν από διαφορετικούς «ιδιοκτήτες» κάθε χρόνο, χωρίς όμως να υπάρχουν διπλοεγγραφές, γεγονός που υποδεικνύει ότι κάποιος με συνολική πρόσβαση στα αρχεία συντόνιζε το σύστημα.
Όπως ανέφερε πρώην στέλεχος του ΟΠΕΚΕΠΕ στο Politico: «Αυτό το σύστημα δεν θα μπορούσε να έχει στηθεί χωρίς κάποιον μέσα στον οργανισμό να σου λέει ποιες εκτάσεις είναι διαθέσιμες και να εξασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξουν επικαλύψεις».
Οι περισσότερες ύποπτες αιτήσεις προέρχονταν από την Κρήτη, η οποία το 2020 έλαβε τα δύο τρίτα των συνολικών αγροτικών επιδοτήσεων της χώρας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, δικαιούχοι έλαβαν επιδοτήσεις ακόμη και για εκτάσεις εκτός Ελλάδας. Το ελληνικό ερευνητικό site Inside Story αποκάλυψε ότι σε 34 περιπτώσεις οι αιτούντες δήλωσαν γη σε χώρες όπως η Βόρεια Μακεδονία, που δεν είναι καν στην ΕΕ.
Οι πρώτες καταδίκες και οι νομικές εξελίξεις
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) διερευνά την υπόθεση από το 2021 και έχει ήδη φέρει 70 υποθέσεις ενώπιον της ελληνικής δικαιοσύνης. Σε μία εξ αυτών, καταδικασθέντες από το Ρέθυμνο έλαβαν ποινές φυλάκισης από 12 έως 24 μήνες, ενώ δύο ακόμη υποθέσεις εκδικάζονται στις 19 Φεβρουαρίου.
Σε μια άλλη περίπτωση, πρώην υπάλληλος του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, μαζί με μέλη της οικογένειάς του, κατηγορούνται ότι έλαβαν επιδοτήσεις για 450 στρέμματα ορεινής γης κοντά στα σύνορα με την Αλβανία.
Η πολιτική αντίδραση και οι πιέσεις της ΕΕ
Η υπόθεση έχει προκαλέσει τεράστιες πιέσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία τον Μάρτιο του 2024 επέβαλε πρόστιμο 283 εκατομμυρίων ευρώ στην Ελλάδα για κακοδιαχείριση των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων.
Η Κομισιόν έχει προειδοποιήσει ότι, αν δεν υπάρξουν δραστικά διορθωτικά μέτρα, η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει τη διαχείριση των κοινοτικών επιδοτήσεων στον αγροτικό τομέα.
Ο Έλληνας υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Κωνσταντίνος Τσιάρας έθεσε τον ΟΠΕΚΕΠΕ υπό αυστηρότερη επιτήρηση, ωστόσο δεν έχει ακόμα εγκρίνει τη μετάθεση της Τυχεροπούλου στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, παρότι έχει δοθεί το πράσινο φως από το ελληνικό Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Η πολιτική διάσταση του σκανδάλου
Το σκάνδαλο έχει πάρει και πολιτικές διαστάσεις, καθώς αρκετοί υπουργοί Αγροτικής Ανάπτυξης κατηγορούνται ότι απέπεμπαν τους επικεφαλής του ΟΠΕΚΕΠΕ κάθε φορά που γινόταν προσπάθεια διερεύνησης της υπόθεσης.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, Νίκος Ανδρουλάκης, στη Βουλή:
«Τι σχέση έχει ένας συνταξιούχος δικαστής με αγροτικά θέματα; Ή χρησιμοποιείτε έναν συνταξιούχο δικαστή επειδή το κριτήριο για την επιλογή του σχετίζεται με την τακτοποίηση των αποδεικτικών στοιχείων που ήδη ερευνούν οι ευρωπαϊκές αρχές;».
Η υπόθεση συνεχίζει να εκτυλίσσεται, με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία να διεξάγει εντατικές έρευνες, οι οποίες πιθανότατα θα φέρουν περισσότερες υποθέσεις στα ελληνικά δικαστήρια τους επόμενους μήνες.
Η απάντηση του Οργανισμού
Η ανακοίνωση του Πανελλήνιου Συλλόγου Εργαζομένων του ΟΠΕΚΕΠΕ αναφέρει:
«Με αφορμή τα νέα δημοσιεύματα που επιχειρούν συστηματικά και μεθοδευμένα να αμαυρώσουν τη λειτουργία του ΟΠΕΚΕΠΕ και κατ’ επέκταση να θέτουν σε κίνδυνο την καταβολή των αγροτικών ενισχύσεων, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εργαζομένων στον ΟΠΕΚΕΠΕ (ΠΣΕ ΟΠΕΚΕΠΕ) οφείλει να ενημερώσει και να υπενθυμίσει προς κάθε «καλοθελητή» ότι:
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ λειτουργεί ως διαπιστευμένος Οργανισμός Πληρωμής από το 2002, κατόπιν επιτακτικού αιτήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να ανταποκριθεί η χώρα στις απαιτήσεις για τη διαχείριση των πόρων των γεωργικών Ταμείων και
-διαχειρίζεται ετησίως περίπου 3 δισ. ευρώ
-τα χρήματα αυτά έχουν αποδέκτες περίπου 640.000 δικαιούχους
-καλείται να ελέγξει 6 εκατομμύρια δηλωμένες εκτάσεις αγροτεμαχίων ετησίως.
Για ακόμα μια φορά καλούμαστε να ξεκαθαρίσουμε ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν αποφασίζει τις πολιτικές που επιλέγονται στον αγροτικό τομέα, αλλά καλείται να εφαρμόσει τα όσα νομοθετούνται και αποφασίζονται για τη χώρα μας σε επίπεδο Ε.Ε., βάσει διαδικασιών και εγκυκλίων, που διαμορφώνονται σύμφωνα με το εθνικό και ενωσιακό νομοθετικό πλαίσιο.
Συμβαίνει όμως το εξής παράδοξο: να εγκαλείται από μερίδα του Τύπου να αντιμετωπίσει τις χρόνιες ελλείψεις και παθογένειες του ελληνικού κράτους, όπως ημιτελείς ή παρωχημένες βάσεις δεδομένων, για την κτηματογράφηση, για τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, για τις βοσκήσιμες γαίες και άλλα πολλά, για τα οποία μπορεί να συζητούμε ατέρμονα.
Αποτελεί βασική αρμοδιότητα του ΟΠΕΚΕΠΕ η διεξαγωγή πολυεπίπεδων ελέγχων βάσει κοινοτικού και εθνικού θεσμικού πλαισίου, καθώς και η συνεργασία του με άλλες ελεγκτικές, αστυνομικές και δικαστικές αρχές της χώρας και της Ε.Ε. για την καταπολέμηση κάθε ενδεχόμενης απάτης.
Οποιαδήποτε αναφορά δημοσιευμάτων σε «κυκλώματα στον ΟΠΕΚΕΠΕ» και στον «αμαρτωλό ΟΠΕΚΕΠΕ» υποκρύπτει άλλες σκοπιμότητες και θα συνιστούσαμε σε «καλοθελητές» να περιμένουν τη δικαιοσύνη να ολοκληρώσει το έργο της. Ποιος άραγε έχει να κερδίσει από την απαξίωση και μια ενδεχόμενη άρση της διαπίστευσης του ΟΠΕΚΕΠΕ; Ποια ιδιωτικά/οικονομικά συμφέροντα θέλουν να διαχειριστούν τις ενισχύσεις των Ελλήνων αγροτών και να καθοδηγήσουν την αγροτική πολιτική για εξυπηρέτηση συμφερόντων;
Οι εργαζόμενοι στον υποστελεχωμένο Οργανισμό διαθέτουν την εμπειρία και τεχνογνωσία και σε αρκετές περιπτώσεις υπερβαίνουν εαυτόν, ακολουθούν τις προβλεπόμενες διαδικασίες και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον Έλληνα αγρότη. Καλούμε τους «αυτόκλητους δικαστές» να σεβαστούν τους εργαζόμενους του Οργανισμού. Πριν από τη δημοσιοποίηση πληροφοριών που αφορούν στον Οργανισμό, να γίνεται προσεκτική αξιολόγηση των πληροφοριών που έχουν στη διάθεσή τους οι κειμενογράφοι, ώστε να παρουσιάζονται τα πραγματικά περιστατικά, στη σωστή τους διάσταση και να αποδίδονται ευθύνες κατόπιν διερεύνησης του ρόλου του κάθε εμπλεκόμενου.
Όλοι κρινόμαστε μέσα από υπηρεσιακές διαδικασίες και εκ του αποτελέσματος. Το προσωπικό του υποστελεχωμένου Οργανισμού εργάζεται για να αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα, όχι μόνο ως προς τις υπηρεσίες που παρέχονται στον αγροτικό κόσμο, αλλά και για τα καλύτερα δημοσιονομικά αποτελέσματα, προκειμένου η χώρα να απορροφά πλήρως τις κοινοτικές ενισχύσεις και να μην επιβαρύνεται με καταλογισμούς, οι οποίοι καταλήγουν στον Έλληνα φορολογούμενο. Επίσης, συνεργάζεται με όλες τις δικαστικές και εισαγγελικές αρχές παρέχοντας τα ζητούμενα στοιχεία για την ολοκλήρωση των ερευνών και ταυτόχρονα διενεργεί όλους τους προβλεπόμενους ελέγχους από το εθνικό και ενωσιακό πλαίσιο, βελτιώνοντας διαδικασίες και ενσωματώνοντας επιπλέον ελέγχους βάσει κριτηρίων επικινδυνότητας.
Για να επιτυγχάνεται αυτό το τόσο μεγάλης κλίμακας καθολικό αποτέλεσμα για όλη την επικράτεια απαιτούνται: σύγχρονος τεχνολογικός εξοπλισμός, ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα, αξιόπιστα δεδομένα από άλλες υπηρεσίες, σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο και επαρκές ελεγκτικό προσωπικό. Ζητούμε από τη νέα Διοίκηση και εκ νέου από την Πολιτική Ηγεσία να υπάρξει τακτικός και ειλικρινής γόνιμος διάλογος επί των προτάσεων που έχουμε καταθέσει, ώστε να διαμορφωθούν τα εχέγγυα για την εύρυθμη λειτουργία του Οργανισμού, την ολοκλήρωση του σχεδίου δράσης και την έξοδο από την επιτήρηση.
Ως εργαζόμενοι στον ΟΠΕΚΕΠΕ στηρίζουμε το έργο του Οργανισμού, που αποσκοπεί στην ενίσχυση και στην ανάπτυξη της Αγροτικής Οικονομίας».
