Ο Πάπας των φτωχών ασχολήθηκε όσο κανένας άλλος με το μεταναστευτικό – προσφυγικό ζήτημα – Οι επισκέψεις του στη Μόρια και η υιοθεσία μιας ολόκληρης οικογένειας Σύριων
«Θα μείνω εδώ όσο θέλει ο Θεός. Το ζήτημα του θανάτου μου το αντιμετωπίζω πολύ πρακτικά… Παρότι ξέρω ότι ήδη μού έχει κάνει πολλές, ζήτησα ακόμη μια χάρη από τον Κύριο: “φρόντισέ με Εσύ, ας γίνει όποτε θέλεις, όμως Εσύ το γνωρίζεις, είμαι μάλλον φοβιτσιάρης στον σωματικό πόνο… Γι’ αυτό σε παρακαλώ, ας μην πονέσω πολύ”».
Γεννημένος ως Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, ο Πάπας Φραγκίσκος, που εξελέγη ποντίφικας πριν από 12 χρόνια, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Η παρακαταθήκη που αφήνει πίσω του, είναι αυτή του πιο προοδευτικού ηγέτη στην ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας μέχρι σήμερα. Αφήνει όμως πίσω του και μία αυτοβιογραφία, τη μόνη που έχει γραφτεί από εν ενεργεία Πάπα και η οποία κυκλοφόρησε πρόσφατα.
Όπως αναγράφεται στο τέλος του βιβλίου, που ονομάζεται «Ελπίδα», η κυκλοφορία της αυτοβιογραφίας προοριζόταν για μετά τον θάνατό του Πάπα, σύμφωνα με την επιθυμία του, «όμως λόγω του Ιωβηλάιου της Ελπίδας και των απαιτήσεων της εποχής μας», αποφάσισε να την επισπεύσει.
Το βιβλίο επικεντρώνεται περισσότερο στα 33 του χρόνια πριν γίνει ιερέας, παρά στα 50 υπόλοιπα χρόνια από τότε. Εστιάζοντας στα νιάτα του, ο Φραγκίσκος εξηγεί πώς έχει αλλάξει από τότε και πώς έφτασε στη νοοτροπία που διέθετε όταν εξελέγη ποντίφικας. Για παράδειγμα, περιγράφει πώς η εμπειρία τού να μεγαλώνεις «φτωχός» σε μια πολυπολιτισμική γειτονιά του Μπουένος Άιρες, γέννησε στον τότε Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο σεβασμό για τους Εβραίους και τους Μουσουλμάνους και πώς τον εξοικείωσε με τις ζωές ιερόδουλων και εγκληματιών.
Η αφοσίωση στο μεταναστευτικό
Η αγάπη και ο σεβασμός του για τους μετανάστες είναι ένα από τα επαναλαμβανόμενα θέματα του βιβλίου του, το οποίο ξεκινά με την αφήγηση πώς οι παππούδες και ο πατέρας του Φραγκίσκου παραλίγο να πνιγούν, καθώς διέφευγαν από τη φασιστική Ιταλία στην Αργεντινή: το σκάφος με το οποίο επρόκειτο να ταξιδέψουν βυθίστηκε, αλλά είχαν καθυστερήσει.
Κάνει παραλληλισμούς με τους θανάτους μεταναστών σήμερα στη Μεσόγειο. Ο Αργεντίνος είχε καταστήσει τα δεινά των μεταναστών, που φεύγουν από τον πόλεμο και τη φτώχεια, το εμβληματικό ζήτημα του παπισμού του, προτρέποντας τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν «ανθρώπινες» πολιτικές και χαρακτηρίζοντας την άρνηση παροχής βοήθειας στους μετανάστες ως «βαρύ αμάρτημα».
«Μπορούμε να χτίσουμε τείχη και να φράξουμε τις εισόδους για να έχουμε την ψευδαίσθηση της ασφάλειας, σε βάρος όσων μένουν απέξω. Όμως δε θα είναι για πάντα έτσι. Η »ημέρα του Κυρίου», όπως περιγράφεται από τους προφήτες, θα καταστρέψει τους φραγμούς που δημιουργήθηκαν ανάμεσα στις χώρες και θα αντικαταστήσει την αλαζονεία των λίγων με την αλληλεγγύη των πολλών. Ο αποκλεισμός που βασανίζει εκατομμύρια ανθρώπους, δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ ακόμη».
Live εικόνα από το Βατικανό:
Επισκέψεις στη Μόρια
Επιπλέον, αφηγήθηκε εκτενώς τις επισκέψεις του στη Λέσβο και συγκεκριμένα στο κέντρο μεταναστών της Μόριας, την οποία χαρακτήρισε «έναν κύκλο της δαντικής κόλασης μιας τραυματισμένης ανθρωπότητας: κουρέλια, λάσπη, λαμαρίνες, οδύνη».
«Εκεί στη Μόρια, ο πρωθυπουργός Τσίπρας μού μίλησε για τρεις οικογένειες προσφύγων από τη Συρία: είχαν τακτοποιήσει τα χαρτιά τους για να μεταναστεύσουν, αλλά δεν μπορούσαν να βρουν κατάλυμα. 12 άτομα συνολικά, τα έξι ήταν μικρά παιδιά. Θα τα πάρω μαζί μου, του είπα. (…) Τρεις ώρες αργότερα βρίσκονταν όλοι στο αεροπλάνο για τη Ρώμη, φιλοξενούμενοι του Βατικανού και της Κοινότητας του Αγίου Αιγιδίου».
«Επέστρεψα άλλη μια φορά στο τέλος του 2021, σ’ εκείνο το νησί του Αιγαίου, γιατί για μένα αντιπροσωπεύει την απειλή του ναυαγίου, το οποίο πρέπει πάση θυσία να ξορκίσουμε: το ναυάγιο του πολιτισμού μας. Δεν μπορούμε πια να επιτρέψουμε να συνεχιστεί αυτή η ντροπη: να συνεχιστούν τα κοντέινερ, η κατατρεγμένη ανθρωπότητα, η αδελφοσύνη που δεν προσφέρθηκε ποτέ, να εκπροσωπούν την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Η εκλογή του ως ποντίφικας
Αναφορικά με τα χρόνια του στο Βατικανό δε γράφει πολλά. Περιγράφει ωστόσο αναλυτικά την ημέρα της εκλογής του. «Ενώ ακόμη οι καρδινάλιοι χειροκροτούσαν και η διαλογή συνεχιζόταν, ο καρδινάλιος Ουμς (…) ήρθε να με αγκαλιάσει: “Μη λησμονείς τους φτωχούς”, μου είπε. Η φράση του με σημάδεψε, την ένιωσα στη σάρκα μου. Και από αυτή τη φράση προέκυψε το όνομα Φραγκίσκος».
Επιπλέον, θυμάται πως: «Στην αρχή της παπικής μου θητείας, είχα την αίσθηση ότι θα ήταν σύντομη: σκεφτόμουν τρία – τέσσερα χρόνια, όχι περισσότερα. (…) Η αλήθεια είναι ότι ο Κύριος είναι το ρολόι της ζωής».
Νέα πνοή στην Καθολική Εκκλησία
Οι απόψεις που εκφράζει για τη σεξουαλική κακοποίηση από κληρικούς («με ντροπή και μετάνοια, η Εκκλησία πρέπει να ζητήσει συγχώρεση»), καθώς και οι απόψεις του για τον ρόλο των γυναικών στην Εκκλησία («η Εκκλησία είναι γυναίκα») και τον πόλεμο στην Ουκρανία («ο ουκρανικός λαός δεν είναι μονάχα ένας λαός, που υπέστη μια εισβολή, είναι ένας μαρτυρικός λαός»), συμβαδίζουν με τα λόγια του κατά τη διάρκεια της θητείας του.
Άλλωστε, είναι κοινώς αποδεκτό πως η εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου, το 2013, έδωσε νέα πνοή στην Καθολική Έκκλησία, ακόμη και αν για κάποιους ήταν υπερβολικά προοδευτικός, ενώ για άλλους όχι αρκετά. Το μήνυμά του ήταν ότι η εκκλησία πρέπει να κοιτάζει προς τα έξω και μπροστά.
Ότι οι κληρικοί πρέπει να έχουν λιγότερη εξουσία απ’ όση έχουν και οι γυναίκες περισσότερη. Ότι τα σεξουαλικά αμαρτήματα «δεν είναι πραγματικά τα πιο σοβαρά» και πως η ομοφυλοφιλία είναι «ένα ανθρώπινο γεγονός». Μια από τις τελευταίες πράξεις του ως ποντίφικας, πριν τον θάνατό του, ήταν ο διορισμός ενός αντιπάλου των μεταναστευτικών πολιτικών του Ντόναλντ Τραμπ ως αρχιεπίσκοπο της Ουάσιγκτον.
«Έχει κοινωνιολογικό ενδιαφέρον το φαινόμενο της παραδοσιοκρατίας, αυτή η “οπισθοδρόμηση”, που επανέρχεται κατά κανόνα σε κάθε αιώνα, αυτή η αναφορά σε μια υποτιθέμενη τέλεια εποχή, η οποία όμως κάθε φορά είναι διαφορετική», σχολιάζει για την αντίσταση που έχει αντιμετωπίσει κατά καιρούς. «Αν δεν προχωρεί, αν δεν κινείται, η ζωή των φυτών, των ζώων, του ανθρώπου, πεθαίνει. Προχωρώ σημαίνει αλλάζω, αντιμετωπίζω νέες προοπτικές, δέχομαι νέες προκλήσεις».
