Στο πρόγραμμα που αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης συμμετέχουν Ελληνες και ξένοι φοιτητές, από τη Γερμανία και το Βέλγιο μέχρι το Μεξικό, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Εκουαδόρ
Στο εργαστήριο της Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, φοιτητές από 11 χώρες από όλο τον κόσμο εξετάζουν ανθρώπινα οστά. Μέσα από αξονικές τομογραφίες, ανακατασκευές περιστατικών και μελέτες σκελετικών καταλοίπων, οι φοιτητές μαθαίνουν πώς να συνδυάζουν την ιατρική με την ανθρωπολογία και την απεικόνιση.
Πίσω από αυτό το πρωτοποριακό μεταπτυχιακό πρόγραμμα, που έχει μετατρέψει την Κρήτη σε σημείο αναφοράς για την ιατροδικαστική εκπαίδευση διεθνώς, βρίσκεται η επίκουρη καθηγήτρια Ιατροδικαστικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ελενα Κρανιώτη.
«Το αγγλόφωνο πρόγραμμα Ιατροδικαστική, Ανθρωπολογία και Απεικόνιση (Forensic Medicine, Anthropology and Imaging) αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία της Ιατρικής Σχολής του πανεπιστημίου μας, καθώς δεν υπάρχει κάποιο άλλο αντίστοιχου επιπέδου που να προσφέρει δυνατότητα εξειδίκευσης στην ιατροδικαστική απεικόνιση και ανθρωπολογία», τονίζει στην «Κ» η κ. Κρανιώτη, σημειώνοντας ότι σε αυτό συμμετέχουν περισσότεροι από 40 διδάσκοντες από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, καθώς και από άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η Μονάδα Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου Κρήτης αποτελεί το μοναδικό Τμήμα στην Ελλάδα που αξιοποιεί συστηματικά από το 2016 μεθόδους μεταθανάτιας απεικόνισης, κυρίως αξονική τομογραφία, αλλά και απλές ακτινογραφίες ή μαγνητική τομογραφία.
Μπορεί η απεικόνιση σε αυτόν τον κλάδο της ιατρικής να μη συνιστά «νέα ανακάλυψη» για την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, ωστόσο τα τελευταία χρόνια η χρήση της εξελίσσεται ραγδαία, τείνοντας να ενσωματωθεί στη διαδικασία της ιατροδικαστικής διερεύνησης περιστατικών, παγκοσμίως.
Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές αποκτούν πρόσβαση στην περίφημη Κρητική Οστεολογική Συλλογή που τους δίνει τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν στην ανθρώπινη οστεολογία.
«Η Μονάδα του πανεπιστημίου μας αποτελεί το μοναδικό τμήμα στη χώρα μας που αξιοποιεί συστηματικά από το 2016 μεθόδους μεταθανάτιας απεικόνισης, κυρίως αξονική τομογραφία, αλλά και απλές ακτινογραφίες ή σε ειδικές περιπτώσεις μαγνητική τομογραφία», τονίζει η Ελληνίδα επιστήμονας.
Η χρήση αυτής της τεχνολογίας, όπως εξηγεί, δεν αντικαθιστά τη νεκροτομή, αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά, προσφέροντας κρίσιμες πληροφορίες και ενισχύοντας τη διαγνωστική ακρίβεια.
Ανεκτίμητα πειστήρια
«Η αξονική τομογραφία αποτελεί τον “χρυσό κανόνα” για τον εντοπισμό ξένων σωμάτων, όπως βλήματα εντός του σώματος. Ταυτόχρονα, επιτρέπει την ανακατασκευή του συμβάντος, για παράδειγμα την πορεία μιας σφαίρας με σκοπό τον προσδιορισμό της κατεύθυνσης της βολής.
Τέτοιου είδους πειστήρια, όπως αντιλαμβάνεστε, είναι ανεκτίμητα τόσο κατά την προανακριτική και ανακριτική διαδικασία όσο και για τη δικαστική παρουσίαση, καθώς μπορούν να υποκαταστήσουν “σκληρές” και “αιματηρές” εικόνες νεκρών σωμάτων».
Οπως κάθε καινοτομία που «ταρακουνά» το κατεστημένο, έτσι κι εδώ, οι προκλήσεις είναι πολλές. Οχι όμως και ανυπέρβλητες, λέει η καθηγήτρια.
Από προσομοίωση ανεύρεσης και περισυλλογής σκελετού στην οποία συμμετέχουν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές, στο πλαίσιο του προγράμματος.
«Βλέπουμε ότι η μέθοδος αρχίζει πλέον να γίνεται αποδεκτή από τις προανακριτικές αρχές της χώρας μας, οι οποίες πολύ συχνά πλέον ζητούν τη διενέργεια μεταθανάτιας αξονικής τομογραφίας, αναγνωρίζοντας την αξία των πληροφοριών που αυτή προσφέρει».
Η σημασία της Κρητικής Οστεολογικής Συλλογής
Η πρακτική εκπαίδευση αποτελεί θεμέλιο του προγράμματος. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές αποκτούν πρόσβαση στην περίφημη Κρητική Οστεολογική Συλλογή που τους δίνει τη δυνατότητα να εκπαιδευτούν στην ανθρώπινη οστεολογία, σε αναλυτικές μεθόδους ιατροδικαστικής ανθρωπολογίας, αλλά και στην περισυλλογή, διαχείριση και εξέταση σκελετικών υπολειμμάτων.
Η Συλλογή, που στεγάζεται στο Εργαστήριο Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, περιλαμβάνει περισσότερους από 200 σκελετούς γνωστού βιολογικού προφίλ από κοιμητήρια του Ηρακλείου Κρήτης.
«Οι θανόντες που έχουν συμπεριληφθεί σε αυτήν με δικαστική άδεια, έζησαν μεταξύ 19ου και 20ού αιώνα και ως εκ τούτου αποτελούν εξαιρετικό παράδειγμα του σύγχρονου κρητικού πληθυσμού. Η κατάσταση διατήρησης των οστών επιτρέπει την ενδελεχή μελέτη των σκελετικών στοιχείων στο πλαίσιο εκπαιδευτικών αλλά και ερευνητικών δραστηριοτήτων.
Ταυτόχρονα, η Συλλογή έχει αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη μιας σειράς επιστημονικών εργαλείων εκτίμησης του βιολογικού προφίλ –προσαρμοσμένων στον κρητικό πληθυσμό– που δύναται να χρησιμοποιηθούν από επαγγελματίες κατά την ιατροδικαστική διερεύνηση πραγματικών περιστατικών», εξηγεί η κ. Κρανιώτη.
Αυξανόμενο ενδιαφέρον
Το πρόγραμμα ξεκίνησε το 2023 με δέκα μεταπτυχιακούς φοιτητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Δύο χρόνια μετά, οι φοιτητές έχουν σχεδόν διπλασιαστεί. Οι δεκαπέντε από τους δεκαοκτώ που ξεκίνησαν στις αρχές Οκτωβρίου τα μαθήματα, προέρχονται από το εξωτερικό.
Μέλη της επιστημονικής ομάδας του προγράμματος με επικεφαλής την Ελενα Κρανιώτη.
«Είναι συγκινητικό τόσο για εμένα όσο και για τους συνεργάτες μου να βλέπουμε το πρόγραμμα να εξελίσσεται σε διεθνές σημείο αναφοράς. Δεχόμαστε απόφοιτους ιδρυμάτων από όλο τον κόσμο –από τη Γερμανία και το Βέλγιο μέχρι το Μεξικό, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Εκουαδόρ– και από διαφορετικά επιστημονικά πεδία –ιατρική, βιολογία, οδοντιατρική, αρχαιολογία, φυσική, νομική, ακόμη και από τη Σχολή της Αστυνομίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα πλούσιο περιβάλλον διάχυσης ιδεών, απόψεων και γνώσεων το οποίο ενσαρκώνει τα ακαδημαϊκά ιδεώδη του πανεπιστημίου μας», τονίζει η επίκουρη καθηγήτρια.
Τι λένε, όμως, οι ίδιοι οι φοιτητές;
«Επέλεξα αυτό το πρόγραμμα γιατί μου έδινε τη δυνατότητα να σπουδάσω σε τρεις σημαντικούς επιστημονικούς τομείς, αποκτώντας πρόσβαση σε πρακτική εκπαίδευση που δεν προσφέρουν αντίστοιχα μεταπτυχιακά», τονίζει η Ζοάνα Βενάνσιου από την Πορτογαλία, που αποφοίτησε πέρυσι από το πρόγραμμα. Οπως περιγράφει στην «Κ» το μεταπτυχιακό τής προσέφερε ουσιαστική γνώση, διεθνείς εμπειρίες και τη δυνατότητα να κατανοήσει πώς Ιατρική, Ανθρωπολογία και Απεικόνιση μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά.
«Ο επαγγελματικός μου στόχος ήταν να εξειδικευτώ στην Ιατροδικαστική Απεικόνιση, ένα αντικείμενο που βρίσκεται σε ανάπτυξη στη χώρα μου. Εχοντας ολοκληρώσει το πρόγραμμα, νιώθω πλέον εξοικειωμένη με τη διαδικασία και αισθάνομαι άνετα κατά τη διάρκεια των νεκροτομών», τονίζει η Ζοάνα η οποία ήδη εργάζεται ως ακτινολόγος στο Εθνικό Ινστιτούτο Ιατρικής και Ιατροδικαστικών Επιστημών στη Λισαβόνα.
Στο 3ο εξάμηνο, η Φατμέ Παριβάντ, φοιτήτρια από το Ιράν, ολοκληρώνει τη διατριβή της με μια έρευνα πεδίου στη Μυτιλήνη, όπου χαρτογραφεί τάφους μεταναστών από ναυάγια στο Αιγαίο. Περιγράφει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Κρήτης, ως μια σπάνια εμπειρία που συνδυάζει την πρακτική έρευνα με μια απαραίτητη δεξιότητα: τη συνεργασία με ανθρώπους διαφορετικής προέλευσης που τους ενώνει η επιθυμία να απαντήσουν σε πολύπλοκα ιατροδικαστικά ερωτήματα.
Η Φατμέ Παριβάντ, φοιτήτρια από το Ιράν, ολοκληρώνει τη διατριβή της με μια έρευνα πεδίου στη Μυτιλήνη. Εδώ, χαρτογραφεί τάφους μεταναστών από ναυάγια στο Αιγαίο.
«Με ενθουσίασε η δομή που συνδυάζει την κλασική οστεολογική εκπαίδευση με σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους πραγματικών ιατροδικαστικών ερευνών. Εχω διευρύνει την αντίληψή μου και νιώθω ότι πλέον μπορώ να προχωρήσω την καριέρα μου στην ιατροδικαστική ανθρωπολογία», σημειώνει.
Η συνεργασία με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου και η συμμετοχή –κάποιες φορές– σε πραγματικές αστυνομικές υποθέσεις υπήρξε μια μοναδική εμπειρία.
Για την Κατερίνα Μπούρα, όλα ξεκίνησαν από την αγάπη της για τη Βιολογία. Εχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές της στο ίδιο Πανεπιστήμιο, αξιοποίησε τις γνώσεις της για να κάνει ένα βήμα παρακάτω: να περάσει στον χώρο των ιατροδικαστικών επιστημών.
Η Ελληνίδα βιολόγος, Κατερίνα Μπούρα, συνδυάζει τις σπουδές της στη βιολογία με τη δικανική έρευνα.
«Ηθελα πάντα να συνδυάσω τη βιολογία με τη δικανική έρευνα», λέει η Ελληνίδα φοιτήτρια στην «Κ» η οποία βρίσκεται στο 3ο εξάμηνο του μεταπτυχιακού προγράμματος. «Η συνεργασία με το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου και η συμμετοχή –κάποιες φορές– σε πραγματικές αστυνομικές υποθέσεις υπήρξε μια μοναδική εμπειρία. Είναι σπάνιο για έναν φοιτητή να έχει τη δυνατότητα έκθεσης στην πράξη κι αυτό με βοήθησε να συνδέσω τη θεωρία με το πραγματικό ιατροδικαστικό έργο».
«Παράθυρο» στην αγορά εργασίας
Το πρόγραμμα, εκτός από γνώση, προσφέρει και πρόσβαση σε ευκαιρίες απασχόλησης μέσω της συμμετοχής της Ιατροδικαστικής Μονάδας σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα.
«Η ιδέα είναι να φέρουμε τους φοιτητές μας σε επαφή με πρόσωπα-κλειδιά στην ειδικότητα της Ιατροδικαστικής Ανθρωπολογίας και Απεικόνισης μέσα από διδασκαλία, συνέδρια και έρευνα, προκειμένου να γνωρίσουν την αγορά εργασίας, είτε στη χώρα τους είτε διεθνώς», τονίζει η Ελενα Κρανιώτη.
Κοιτώντας προς το μέλλον, είναι αισιόδοξη.
«Παρά τη γεωγραφική της απομόνωση η Κρήτη προσελκύει ερευνητές και δικαστικούς επιστήμονες από όλο τον κόσμο. Αν καταφέρουμε να ενισχύσουμε το ανθρώπινο δυναμικό μας, ώστε να ισορροπήσουμε τις δικανικές υποχρεώσεις του τμήματος με τις διδακτικές και ερευνητικές μας υποχρεώσεις, πιστεύω ότι μπορούμε να ανεβάσουμε το Τμήμα ακόμη πιο ψηλά».https://www.kathimerini.gr/
