Τι φέρνει η νέα εποχή στις κληρονομιές.
Μετά από οκτώ δεκαετίες, το κληρονομικό δίκαιο στην Ελλάδα αλλάζει ριζικά, με στόχο την προσαρμογή του στις σύγχρονες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Οι νέες διατάξεις επιδιώκουν να περιορίσουν την απαξίωση περιουσιών που παραμένουν ανεκμετάλλευτες λόγω του τρόπου που κληρονομούνται, καθώς και να αποτρέψουν περιπτώσεις όπου οι κληρονόμοι δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να τις διαχειριστούν.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η ρύθμιση που ουσιαστικά καταργεί το λεγόμενο «εξ αδιαιρέτου» ή τα γνωστά «αδελφομοίρια». Πρόκειται για περιπτώσεις όπου οι συγκληρονόμοι δεν συμφωνούν στην αξιοποίηση της κοινής περιουσίας, με αποτέλεσμα τα ακίνητα να ρημάζουν. Με τη νέα ρύθμιση, αντί να κατανέμεται ποσοστό συγκυριότητας σε κάθε κληρονόμο, ένας θα αποκτά το ακίνητο και ο άλλος θα αποζημιώνεται είτε χρηματικά είτε με άλλο περιουσιακό στοιχείο.
Για παράδειγμα, όταν ένας γονιός αφήνει ένα ακίνητο σε ένα από τα παιδιά του, το άλλο παιδί δεν θα καθίσταται πλέον συγκύριος βάσει της νόμιμης μοίρας. Αντίθετα, θα λαμβάνει αποζημίωση ή άλλο περιουσιακό στοιχείο ισάξιας αξίας. Εφόσον υπάρξει διαφωνία, ο ενδιαφερόμενος κληρονόμος θα μπορεί να προσφύγει στο δικαστήριο, το οποίο θα καθορίζει την αποζημίωση και θα επιλύει τη συγκυριότητα.
Στόχος αυτής της αλλαγής είναι να αποφευχθεί ο κατακερματισμός των περιουσιών σε μικρά μερίδια, φαινόμενο που έχει οδηγήσει χιλιάδες ακίνητα σε αδράνεια και εγκατάλειψη. Παράλληλα, οι νέες ρυθμίσεις καθορίζουν εκ νέου τι ποσοστό κληρονομούν σύζυγοι και παιδιά.
Αλλαγές στα ποσοστά και στα δικαιώματα των συζύγων
Προβλέπεται ότι όταν κληρονομούν από κοινού παιδιά και ο επιζών σύζυγος, το ποσοστό του συζύγου αυξάνεται από 25% σε 33%, εφόσον υπάρχει ένα παιδί. Αν τα παιδιά είναι δύο ή περισσότερα, παραμένει σε ισχύ η υφιστάμενη αναλογία 25% για τον επιζώντα γονέα και 75% για τα παιδιά.
Επιπλέον, θεσπίζεται δικαίωμα παραμονής στην κοινή κατοικία για τον/την σύντροφο που μένει πίσω μετά τον θάνατο του άλλου, ακόμη και αν δεν είχε συναφθεί γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης. Ο/η σύντροφος θα μπορεί να παραμείνει στο σπίτι για τουλάχιστον τρία χρόνια, εκτός αν συμφωνηθεί διαφορετικά με τους κληρονόμους.
Νέες προβλέψεις για τους συντρόφους και τη διαχείριση περιουσίας
Μία ακόμη καινοτομία αφορά τα ζευγάρια που ζουν μαζί χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης. Εφόσον δεν υπάρχουν παιδιά ή άλλοι συγγενείς, ο επιζών σύντροφος θα μπορεί να κληρονομεί ολόκληρη την περιουσία, αποτρέποντας έτσι τη μεταβίβασή της στο Δημόσιο, όπως συμβαίνει σήμερα.
Τέλος, εισάγεται ρύθμιση που επιτρέπει σε ιδιοκτήτη να πουλήσει όσο ζει το σπίτι ή το εξοχικό του, να εισπράξει τα χρήματα και να συμφωνήσει με τον αγοραστή να παραμείνει στο ακίνητο για το υπόλοιπο της ζωής του. Εναλλακτικά, μπορεί να επιλέξει να μείνει στο ίδιο ακίνητο καταβάλλοντας ενοίκιο, αποφεύγοντας έτσι τη μετακόμιση και την αλλαγή καθημερινότητας.
