Οι όψιμες, θολές διπλωματικές προσπάθειες για τη Γάζα στο φόντο ενός εφιαλτικού διετούς πολέμου, από τα μελανότερα κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας, με άγνωστο τον επίλογο για τη Μέση Ανατολή
Πρόκειται άραγε πράγματι για «τελευταία ευκαιρία» τερματισμού της διετούς αιματοχυσίας και ανθρωπιστικής καταστροφής στη μαρτυρική Γάζα -όπως διατείνεται ο Ντόναλντ Τραμπ για το θολό σχέδιο 20 σημείων- ή για ένθεν κακείθεν προσωρινό καταναγκαστικό εξευμενισμό ενός απρόβλεπτου Αμερικανού προέδρου, που ενώ αψηφά το διεθνές δίκαιο, οραματίζεται εαυτόν ως Νομπελίστα Ειρήνης;
Το ερώτημα πλανάται, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη οι κρίσιμες συνομιλίες στο Σαρμ ελ-Σέιχ και συμπληρώνονται σήμερα δύο χρόνια σε ένα από τα πιο μελανά κεφάλαια στη σύγχρονη ιστορία. Και δη διπλό…
Την επομένη της 50ης επετείου του 4ου Αραβο-ισραηλινού Πολέμου, γνωστού και ως «πολέμου του Γιομ Κιπούρ», κι ενώ όλα έδειχναν επέκταση των «Συμφωνιών του Αβραάμ» για την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με τους άραβες γείτονές του, η ισλαμιστική παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς εξαπέλυσε στο νότιο Ισραήλ μια τις πιο αιματηρές επιθέσεις στη σύγχρονη ιστορία.
Η 7η Οκτωβρίου του 2023, ημέρα Σάββατο, σηματοδότησε για τους εβραίους την πιο «σκοτεινή μέρα» μετά το Ολοκαύτωμα, με απολογισμό περίπου 1.200 νεκρούς, καθώς και ένα συλλογικό τραύμα με την αρπαγή 251 ομήρων, αναμένοντας τώρα την επιστροφή των εναπομεινάντων 47, νεκρών και ζωντανών.
Παράλληλα σηματοδότησε την έναρξη του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, μια διετία αδιάκοπης σφαγής άμαχων Παλαιστινίων, ανθρωπιστικής κρίσης και λιμού, καταστροφής και εκτοπισμού, στο πλαίσιο μιας συλλογικής τιμωρίας, που όλο και περισσότεροι χαρακτηρίζουν πια γενοκτονία.
Δύο χρόνια ενός ολέθριου και αδιέξοδου πολέμου, που ισοπέδωσε τη Γάζα -μια ήδη «ανοιχτή φυλακή» 2,3 εκατομμυρίων ψυχών υπό τον πολυετή ισραηλινό αποκλεισμό- και κατέστησε όψιμα το Ισραήλ κράτος παρία, ενώ είναι κατοχική δύναμη εδώ και δεκαετίες στα παλαιστινιακά εδάφη.
Αυτά, ενώ επέκτεινε τον πόλεμο στον Λίβανο, στο Ιράν (με άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ), στη Συρία και στην Υεμένη, βομβαρδίζοντας πρόσφατα ακόμη και την πολιτική ηγεσία της Χαμάς στη Ντόχα του Κατάρ, προκαλώντας σοκ στα αραβικά κράτη και στην περιφερειακή αντίπαλο και επίσης κατοχική δύναμη Τουρκία.
Γάζα, «κρανίου τόπος»
Στα δύο χρόνια πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας, από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 67.000 Παλαιστίνιοι -στη συντριπτική πλειονότητα άμαχοι, ανάμεσά τους πολλά παιδιά- και τουλάχιστον 170.000 έχουν τραυματιστεί.
Άγνωστος παραμένει ο αριθμός όσων παραμένουν θαμμένοι κάτω από τόνους ερειπίων.
Λιμοκτονούντες και εκτοπισμένοι, οι ζωντανοί δίνουν μια καθημερινή μάχη επιβίωσης σε αντίξοες συνθήκες.
Τουλάχιστον 459 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων 154 παιδιών, έχουν πεθάνει λόγω της πείνας, που το Ισραήλ καταγγέλλεται πλέον ανοιχτά ότι μετέτρεψε σε όπλο.
Πάνω από 1,9 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι, περισσότερο από το 80% του πληθυσμού της Γάζας, έχουν εκτοπιστεί βίαια. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, σχεδόν κάθε οικογένεια έχει ξεριζωθεί τουλάχιστον μία φορά από την έναρξη του πολέμου.
Το καθαρό πόσιμο νερό είναι σχεδόν ανύπαρκτο. Τα παράκτια ύδατα είναι μολυσμένα.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ, το 98,5% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων είναι κατεστραμμένο, απρόσιτο, ή και τα δύο.
Από τα 36 νοσοκομεία που εξυπηρετούσαν τον πληθυσμό προ του πολέμου, τα 34 έχουν καταστραφεί ολοσχερώς ή εν μέρει.
Συνολικά οι αστικές υποδομές της Γάζας έχουν ισοπεδωθεί.
Το 78% του συνόλου των κτιρίων έχει υποστεί ζημιές ή ολική καταστροφή, δημιουργώντας συνολικά 61 εκατομμύρια τόνους ερειπίων.
Το 15% εξ αυτών εκτιμάται ότι μπορεί να έχει μολυνθεί με αμίαντο, χημικά ή βαρέα μέταλλα.
Ο συνδυασμός δε της μόλυνσης σε γη, νερό και αέρα αποτελεί από μόνος του μια μακροπρόθεσμη καταδίκη, ιδίως για τα παιδιά.
Κατά τα λοιπά, στην τελευταία εκτίμησή της τον περασμένο Φεβρουάριο, η Παγκόσμια Τράπεζα, σε συνεργασία με τον ΟΗΕ και την ΕΕ, ανέφερε ότι η ανοικοδόμηση της Γάζας θα κοστίσει περίπου 53,2 δισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία.
Περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια θα χρειαστούν εντός των πρώτων τριών ετών από τον τερματισμό του πολέμου για την αντιμετώπιση κρίσιμων αναγκών, όπως η στέγαση και οι βασικές υποδομές.
Δρόμος στρωμένος με «αγκάθια»
Το σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα είναι γεμάτο ασάφεια, χωρίς εγγυήσεις για διασφάλιση της ειρήνης.
Πρωτίστως, δε, επιβάλει χωρίς χρονοδιάγραμμα μια ξένη κηδεμονία στον παλαιστινιακό θύλακα, στερώντας από τους Παλαιστίνιους το αναφαίρετο δικαίωμα να αποφασίσουν μεταπολεμικά τη δική τους μοίρα.
Πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα για την επόμενη ημέρα.
Από την πλήρη στρατιωτική αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από Λωρίδα της Γάζας, έως το τι μέλλει γενέσθαι με την επεκτεινόμενη κατοχή της Δυτικής Όχθης και με την προοπτική ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους.
Ως εκ τούτου, το σχέδιο των 20 σημείων δείχνει να λειτουργεί περισσότερο ως διέξοδος διαφυγής του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου από έναν διετή αδιέξοδο πόλεμο και τη διεθνή απομόνωση, διεκδικώντας με την επιστροφή των ομήρων -και εν μέσω της δίκης του για διαφθορά- νίκη επί της Χαμάς, ενόψει μιας δύσκολης προεκλογικής χρονιάς.
Η επόμενη ημέρα φαντάζει ωστόσο με ναρκοπέδιο, ακόμη κι εάν η Γάζα μετατραπεί για τα επόμενα χρόνια σε οιονεί διεθνές προτεκτοράτο.
Τόσο στις τάξεις των Παλαιστινίων, όσο και των Ισραηλινών, ο διχασμός πια περισσεύει.
Στην τελευταία δημοσκόπηση του Παλαιστινιακού Κέντρου Πολιτικής και Έρευνας, τον περασμένο Μάιο, το 77% των ερωτηθέντων τόσο στη Δυτική Όχθη όσο και στη Γάζα τασσόταν κατά του αφοπλισμού της Χαμάς, το 65% ήταν αντίθετο στην εκδίωξη των ηγετών της από τη Γάζα και το 46% υπέρ μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας για διαπραγμάτευση με το Ισραήλ και με τη διεθνή κοινότητα για την ανοικοδόμηση της Γάζας.
Στο δε Ισραήλ, συγκρούονται πλέον μετωπικά δύο ρεύματα, σε έναν αγώνα εθνικής ταυτότητας.
Από τη μια είναι η μεσσιανική σιωνιστική Δεξιά, που αδιαφορεί για τη διεθνή απομόνωση και οραματίζεται το «Μεγάλο Ισραήλ».
Και από την άλλη το κοσμικό, φιλελεύθερο τμήμα του πληθυσμού, που προπολεμικά έδειχνε να συρρικνώνεται πολιτικά, αλλά πλέον έχει εξελιχθεί σε ογκώδες κίνημα για την προάσπιση της ισραηλινής δημοκρατίας και απαιτεί απαντήσεις για το φιάσκο ασφαλείας της 7ης Οκτωβρίου.
