Σεισμός στην Καμτσάτκα: Τι είναι ο Δακτύλιος της Φωτιάς που δίνει τις ισχυρότερες δονήσεις στον πλανήτη

Η Καμτσάτκα βρίσκεται πάνω σε μια ζώνη από εκατοντάδες ενεργά ηφαίστεια που περιβάλλει το μεγαλύτερο μέρος του Ειρηνικού Ωκεανού.

Κείμενο Βαγγέλης Πρατικάκης

Ολόκληρη η περιοχή του Ειρηνικού βρίσκεται την Τετάρτη σε συναγερμό καθώς το τσουνάμι που προκάλεσε ο σεισμός των 8,8 βαθμών στη χερσόνησο Καμτσάτκα της Ρωσίας εξαπλώνεται από την Ιαπωνία μέχρι τη Χαβάη και την Αλάσκα.

Η Καμτσάτκα βρίσκεται πάνω στον λεγόμενο Δακτύλιο της Φωτιάς, μια ζώνη από εκατοντάδες ενεργά ηφαίστεια που περιβάλλει το μεγαλύτερο μέρος του Ειρηνικού Ωκεανού, από τη Χιλή μέχρι την Αλάσκα και από την Ιαπωνία μέχρι τις Φιλιππίνες.

Τα ηφαίστεια αυτά δημιουργούνται από τη διαδικασία της τεκτονικής υποβύθισης, στο οποίο η άκρη μιας τεκτονικής πλάκας βυθίζεται κάτω από μια άλλη. Η τριβή παράγει θερμότητα που λιώνει τα πετρώματα του μανδύα και τα μετατρέπει σε μάγμα, το οποίο ανεβαίνει μέχρι την επιφάνεια και σχηματίζει ηφαίστεια.

Το ηφαίστειο Καμπάλνι είναι ένα από τα 20 ενεργά ηφαίστεια της Καμτσάτκα ( Daniel Läubli / CC BY 3.0)

Ο σεισμός της Τετάρτης ήταν ένας από τους δέκα ισχυρότερους που έχουν καταγραφεί ποτέ. Και οι δέκα συνέβησαν στον Δακτύλιο της Φωτιάς, αναφέρουν στο The Conversation δύο γεωλόγοι, η Ντι Νίνις του Πανεπιστημίου Μόνας της Αυστραλίας και ο Τζον Τάουνεντ του Πανεπιστημίου «Βικτώρια» του Ουέλιγκτον.

Ο δακτύλιος περιλαμβάνει το 75% των ενεργών ηφαιστείων της Γης και συγκεντρώνει το 90% των μετρήσιμων σεισμών.

Οι περισσότεροι σεισμοί άνω των 7 βαθμών την περίοδο 1900-2013 (κόκκινο, πράσινο, μπλε) εκδηλώθηκαν στον Δακτύλιο της Φωτιάς. Οι κίτριονες κουκκίδες αντιστοιχούν σε ηφαίστεια (USGS)

Στα ανοιχτά της χερσονήσου Καμτσάτκα στη ρωσική Άπω Ανατολή, η τεκτονική πλάκα του Ειρηνικού υποβυθίζεται κάτω από την πλάκα του Οχότσκ.

Η διαδικασία αυτή δεν είναι ομαλή. Η πίεση που ασκείται προκαλεί παραμόρφωση του φλοιού μέχρι να ξεπεραστεί ένα κρίσιμο όριο, οπότε η μια πλάκα γλιστρά απότομα κάτω από την άλλη και προκαλεί σεισμό.

Οι ζώνες υποβύθισης στον Δακτύλιο της Φωτιάς. Τα σκούρα χρώματα αντιστοιχούν σε μεγαλύτερα βάθη (Gavin P. Hayes / USGS)

Η περιοχή είναι ιδιαίτερα σεισμογόνος λόγω της σχετικά μεγάλης ταχύτητας με την οποία κινείται η πλάκα του Ειρηνικού, περίπου 75 χιλιοστά ανά έτος,. Μόλις 30 χιλιόμετρα από το επίκεντρο του τελευταίου σεισμού είχε σημειωθεί το 1952 δόνηση μεγέθους 9 βαθμών.

Τερατώδεις σεισμοί έχουν συμβεί αυτό τον αιώνα και σε άλλες περιοχές του Δακτυλίου της Φωτιάς, όπως ο σεισμός των 9,1 βαθμών το 2011 στην Ιαπωνία και η δόνηση των 9,3 βαθμών το 2004 στη Σουμάτρα της Ινδονησίαw.

Και στις δύο περιπτώσεις, οι σεισμοί διέρρηξαν τον γήινο φλοιό μέχρι τον πυθμένα του Ειρηνικού. Ως αποτέλεσμα μετατοπίστηκαν τεράστιες ποσότητες νερού και σχηματίστηκαν τσουνάμι με ολέθριες συνέπειες.

To τσουνάμι της Ινδονησίας εκτιμάται ότι προκάλεσε 230.000 θανάτους σε 15 χώρες, από την Ινδία μέχρι την Τανζανία.

Άλλες χώρες που βρίσκονται στον Δακτύλιο της Φωτιάς και απειλούνται από σεισμούς είναι η Χιλή και η Νέα Ζηλανδία, η οποία βρίσκεται πάνω σε δύο ζώνες υποβύθισης. Η περιοχή εκτιμάται ότι μπορεί να δώσει δονήσεις των 9 βαθμών και να προκαλέσει μεγάλο τσουνάμι.

Ο ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγραφεί ποτέ συνέβη στην κεντρική Χιλή το 1960 και είχε μέγεθος 9,5 βαθμών.