Ο ποιητής της ελευθερίας και της ελληνικής γλώσσας.
Η πρώτη επίσημη εμφάνιση του Οδυσσέα Ελύτη στο χώρο της λογοτεχνίας πραγματοποιήθηκε το 1939 με την έκδοση της πρώτης ποιητικής συλλογής του με τίτλο «Προσανατολισμοί». Ο Γιώργος Θεοτοκάς, ήταν ο πρώτος που χαιρέτησε την εμφάνιση του νεαρού ποιητή.
«Κινείται» έγραφε για τον Ελύτη, από μιας αρχής, τελείως έξω από τα σύνορα της καθιερωμένης ελληνικής ποίησης, αυθόρμητα και αβίαστα, χωρίς κανένα δεσμό με τις ποιητικές μας παραδόσεις, αλλά ωστόσο αναμφισβήτητα ελληνικός. Το αποτέλεσμα είναι καθαρό και μυστηριακό, σαν μια χαραυγή στα ανοιχτά του Αιγαίου.
«Όταν έπιανα την πένα», γράφει ο Ελύτης, στο βιβλίο του Ανοιχτά χαρτιά, «ήθελα να αισθάνομαι πριν από όλα ελεύθερος. Έτσι σα να’βγαινα στα βουνά, να δρασκελάω χαντάκια, να πίνω χουφτιές το καθαρό νερό. Στη λογοτεχνία και ειδικά στην ποίηση, η νοοτροπία που διακρίνει τα πράγματα σε μαύρα και άσπρα επέτυχε».
Στο ίδιο αυτό βιβλίο, συναντάμε και την ακόλουθη ιστορική επισήμανσή του. «Στην Ελλάδα, αν δε κλαίγεσαι, πάει να πει πως είσαι ένας ευδαιμονιστής, γράφε μακάριος. Κι άμα δε λες τους καημούς σου, είσαι ένας αμέριμνος. Άμα μιλάς για την Ελλάδα, είσαι ένας τοπικιστής, δεν έχεις οικουμενικό πνεύμα. Αν γνοιάζεσαι για τη γλώσσα σου, βρίσκεσαι έξω από τον παλμό της εποχής σου, είσαι ένας καθυστερημένος. Τέλος, αν ζητάς να φτιάξεις κάτι το στέρεο, είσαι μορφολάτρης και εστετ».
«Όσο περνούν τα χρόνια η δημοσιότητα με τρομάζει», θα πει ο Οδυσσέας Ελύτης σε συνέντευξή του στον δημοσιογράφο Γιάννη Φλέσσα στην εφημερίδα το Βήμα στις 24 Δεκεμβρίου του 1978. «Με απωθεί θα έλεγα η δημοσιότητα» προσθέτει. «Ως και τα βιβλία μου όταν τα βλέπω στη βιτρίνα αισθάνομαι παράξενα. Τι να με κάνετε λοιπόν εμένα; Δεν είμαι καμωμένος για τη βιτρίνα. Πολλοί νομίζουν ότι αυτό είναι έλλειψη φιλοδοξίας. Καθόλου. Απλούστατα δεν καταλαβαίνω, το τι φιλοδοξία είναι, να είσαι δαχτυλοδεικτούμενος και να σε υποδέχονται με χειροκροτήματα. Εμένα η φιλοδοξία μου είναι, να αισθάνομαι τρυπωμένος, με μορφή βιβλίου στη τσάντα κάποιου νέου ή κάποιας κοπέλας, σε ώρες μοναξιάς. Η μυστική επικοινωνία είναι το παν. Και η διάρκεια. Ποίηση για μένα είναι ο πόλεμος με τη φθορά. Κλεισμένος στα πενήντα τετραγωνικά μου, συνεχίζω αυτόν τον πόλεμο. Σε μια εποχή θριάμβου και ποσοτικών εκτιμήσεων, βλέπω την ποίηση σαν την μόνη ενδεδειγμένη, να διαφυλάξει το ιερό και αβίαστο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».
Λίγο πριν φύγει από τη ζωή, σε κείμενο του αναφορά στην ελληνική γλώσσα, ο κορυφαίος Έλληνας επισημαίνει ότι «Όσο καλά κι αν ζείτε σ’ αυτή τη φιλόξενη, την ευγενική χώρα, όσο κι αν νιώθετε καλά και στεριώνετε, και κάνετε οικογένεια – μην ξεχνάτε την πατρίδα μας, και προ παντός, τη γλώσσα μας. Πρέπει να ‘σαστε περήφανοι, να ‘μαστε όλοι περήφανοι, εμείς και τα παιδιά μας για τη γλώσσα μας.
Είμαστε οι μόνοι σ’ ολόκληρη την Ευρώπη που έχουμε το προνόμιο να λέμε τον ουρανό “ουρανό” και τη θάλασσα “θάλασσα” όπως την έλεγαν ο Όμηρος και ο Πλάτωνας πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Δεν είναι λίγο αυτό. Η γλώσσα δεν είναι μόνον ένα μέσο επικοινωνίας. Κουβαλάει την ψυχή του λαού μας κι όλη του την ιστορία και όλη του την ευγένεια. Χαίρομαι κι αυτή τη στιγμή που σας μιλάω σ’ αυτή τη γλώσσα και σας χαιρετώ, σας αποχαιρετώ μάλλον, αφού η στιγμή έφτασε να φύγω».
PATRIS.GR
