Ομοιότητες και διαφορές που εντόπισαν Ισπανοί αγρότες από τις Βαλεαρίδες Νήσους που επισκέφθηκαν το νησί μας.
Φθινόπωρο στην Κρήτη, με τις εικόνες και τα αρώματα της φύσης να αναδίδονται σε κάθε βήμα, ανάμεσα σε ελαιώνες, λίγο πριν ξεκινήσει η ελαιοκομική περίοδος. Ηράκλειο – εδώ στον νότο της Μεσογείου, ανάμεσα στα βουνά και στα χωράφια, μια ομάδα Ισπανών συνεταιριστών από τις Βαλεαρίδες Νήσους, βρέθηκε φέτος για λίγες μέρες σ’ ένα ταξίδι γνώσης, ανταλλαγής εμπειριών και -όπως φάνηκε- κοινής αγωνίας.
Προέρχονταν από τη Μαγιόρκα, τη Μενόρκα, την Ίμπιζα και τη Φορμεντέρα: τέσσερα νησιά της Ισπανίας που, όπως και η Κρήτη, ζουν ανάμεσα στη θάλασσα, τη γεωργία και τον τουρισμό. Μέλη αγροτικών συνεταιρισμών και παραγωγοί που παλεύουν καθημερινά με την ανισότητα, το κόστος και τη γραφειοκρατία, αλλά εξακολουθούν να βλέπουν στη γη τους το μέλλον.
Το ταξίδι αυτό δεν ήταν τουριστικό. Ήταν ένα ταξίδι σύγκλισης, όπως το χαρακτήρισε η πρόεδρος των Αγροδιατροφικών Συνεταιρισμών Illes Balears, Jerónima Bonafé, «ένα βήμα για να ενώσουμε τις φωνές μας, να δούμε πώς μπορούμε να σταθούμε πιο δυνατοί, ως νησιώτες, απέναντι στις ίδιες ευρωπαϊκές προκλήσεις».
Οι 15 Ισπανοί συνεταιριστές επισκέφθηκαν τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Κάτω Ασιτών, οινοποιεία της ενδοχώρας και τον Θραψανό, παρακολουθώντας από κοντά την καλλιέργεια, τη συγκομιδή και την παραγωγή ελαιολάδου. Οι Κρητικοί τούς υποδέχθηκαν με ρακί, ψωμί και λάδι -με την τυπική φιλοξενία του τόπου- και τους ξενάγησαν στους χώρους παραγωγής και αποθήκευσης.
Στο σύγχρονο ελαιουργείο του συνεταιρισμού, οι Ισπανοί έδειχναν να θαυμάζουν κάθε λεπτομέρεια: την ψυχρή άλεση, τα παλετοκιβώτια, την καθαριότητα, τον συντονισμό. Όμως, όσο εντυπωσιάζονταν τεχνολογικά, τόσο προβληματίζονταν διοικητικά.
«Είναι απίστευτο», είπε ένας από τους επισκέπτες, «ότι μια τόσο μεγάλη νησιωτική περιοχή, με τόσο υψηλή ποιότητα παραγωγής, δεν αντιμετωπίζεται θεσμικά ως νησί». Το σχόλιο αυτό έγινε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της επίσκεψης. Οι Ισπανοί διαπίστωσαν ότι, σε αντίθεση με τις Βαλεαρίδες, η Κρήτη δεν απολαμβάνει ειδικά προνόμια ή ενισχύσεις που να αντισταθμίζουν το κόστος μεταφορών, την περιορισμένη έκταση ή τη μηχανική δυσκολία των καλλιεργειών.
Μιλώντας στην «Π» ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Κάτω Ασιτών, Μιχάλης Καμπιτάκης, τόνισε:
«Οι Ισπανοί συνάδελφοι θεώρησαν αρνητικό το γεγονός ότι η Κρήτη δεν εντάσσεται σε ειδικό καθεστώς νησιωτικότητας. Ούτε οι ίδιοι βέβαια απολαμβάνουν αυτό το προνόμιο και βρίσκονται στο ίδιο στάδιο διεκδίκησης με εμάς ως νησιώτες. Μας είπαν όμως σε στοχευμένα προγράμματα, και έχουν κίνητρα για τους ορεινούς και απομονωμένους παραγωγούς.
Ένας από αυτούς, με 50-60 στρέμματα ελιές, μας είπε πως έλαβε 100.000 ευρώ για να δημιουργήσει αναβαθμίδες – τις παλιές “παπούρες“ όπως τις λέμε εμείς στην Κρήτη».
Η διαπίστωση αυτή άνοιξε μια συζήτηση γύρω από τη δίκαιη αντιμετώπιση των νησιωτικών περιοχών και τη διαφορετική εφαρμογή των πολιτικών της ΚΑΠ σε χώρες του νότου. Οι Ισπανοί επεσήμαναν ότι «τα νησιά δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται με τα ίδια μέτρα και σταθμά με την ηπειρωτική Ευρώπη».
Οι επισκέπτες δήλωσαν εντυπωσιασμένοι από το σύγχρονο ελαιουργείο των Κάτω Ασιτών, το οποίο διαθέτει τεχνολογία ψυχρής άλεσης, παλετοκιβώτια και προηγμένα συστήματα διαχείρισης παραγωγής. Ωστόσο, διαπίστωσαν και ένα σοβαρό κενό στην εμπορία και την τυποποίηση του προϊόντος.
«Μας είπαν ότι, ενώ η καλλιέργεια γίνεται σωστά και το λάδι είναι εξαιρετικό, δεν ολοκληρώνεται η διαδικασία μέχρι την τυποποίηση και την προώθηση στην αγορά», σημείωσε ο κ. Καμπιτάκης. «Αυτό στερεί από την Κρήτη μεγάλο μέρος της προστιθέμενης αξίας».
Οι Ισπανοί ανέφεραν ότι στις Βαλεαρίδες, ακόμη και οι μικροί συνεταιρισμοί, έχουν επενδύσει σε ετικέτες, εξαγωγές και branding, ενισχύοντας την ταυτότητα του προϊόντος και προστατεύοντας τον παραγωγό από την αστάθεια των τιμών.
Ο κ. Καμπιτάκης πρότεινε τη συνέχιση αυτών των ανταλλαγών γνώσης, τονίζοντας πως οι επισκέψεις αυτές έχουν πρακτικό και ψυχολογικό αντίκτυπο στους παραγωγούς:
«Μάθαμε πράγματα που θα μας βοηθήσουν να οργανωθούμε καλύτερα. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να δοθεί και στους Κρητικούς αγρότες η δυνατότητα να ταξιδέψουν σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, να δουν πώς καλλιεργούνται εκεί οι ελιές και να φέρουν πίσω νέες ιδέες».
Τα θετικά στοιχεία που βρήκαν οι επισκέπτες
Πέρα από τα προβλήματα, τα μέλη της αποστολής από τις Βαλεαρίδες αναφέρθηκαν στα στοιχεία που τους εντυπωσίασαν θετικά: την ισχυρή κοινωνική συνοχή των κρητικών συνεταιρισμών, τη φιλοξενία και τη συνεργατική κουλτούρα των αγροτών, το υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας στην ελαιοπαραγωγή,= και τη σχέση σεβασμού με το περιβάλλον και τη γη.
«Η φιλοσοφία του συνεταιρισμού είναι ίδια παντού στη Μεσόγειο», είπε χαρακτηριστικά η πρόεδρος των Ισπανικών Συνεταιρισμών, Jerónima Bonafé. «Η ελιά μάς ενώνει, γιατί είναι η ρίζα μας. Αυτό που χρειάζεται είναι να κάνουμε τις φωνές των νησιωτών να ακούγονται περισσότερο στην Ευρώπη».
Η αποστολή των Βαλεαρίδων Νήσων στην Κρήτη δεν ήταν μια απλή επίσκεψη γνωριμίας. Ήταν μια συνάντηση δύο κόσμων που μοιάζουν περισσότερο απ’ όσο νομίζουμε. Οι ελαιοπαραγωγοί της Κρήτης και των Βαλεαρίδων διαπίστωσαν ότι μοιράζονται τις ίδιες αγωνίες, τα ίδια εμπόδια, αλλά και την ίδια αγάπη για τη γη.
Και αν κάτι φάνηκε καθαρά μέσα από αυτή την ανταλλαγή, είναι ότι η Μεσόγειος έχει ανάγκη μια κοινή φωνή για να υπερασπιστεί τα νησιά της, τα προϊόντα της και τον πολιτισμό της.
«Η θάλασσα μπορεί να μας χωρίζει -είπε χαμογελώντας ένας συνεταιριστής από τη Μαγιόρκα- αλλά μας ενώνει ο ίδιος ήλιος και το ίδιο λάδι».
ΠΗΓΗ: ΠΑΤΡΙΣ
