Το παρασκήνιο για την πρόταση της ΝΔ για σύσταση προανακριτικής επιτροπής – Ο ρόλος των κινητοποιήσεων και των δημοσκοπήσεων
Στις 27 Μαρτίου του 2024, ο Κώστας Καραμανλής κάθεται στα «γαλάζια» έδρανα. Η ατμόσφαιρα είναι βαριά. Εκείνη τη μέρα συζητείτο στη Βουλή η πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσαν ΠαΣοΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά και Πλεύση Ελευθερίας για την τραγωδία των Τεμπών σε μια συζήτηση που κινήθηκε σε υψηλούς τόνους. Ο πρώην υπουργός Μεταφορών και Υποδομών, ανέβηκε στο βήμα της Ολομέλειας και απηύθυνε την ομιλία του.
Τα έδρανα των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας ήταν γεμάτα. Ο ίδιος, απάντησε στις κατηγορίες της αντιπολίτευσης, είχε εξηγήσει ότι δεν κρύβεται πίσω από τη βουλευτική ασυλία του, ωστόσο, έκανε αναφορά στο άρθρο 86 του Συντάγματος καταλήγοντας να λέει ότι «οποίος έχει συγκεκριμένη κατηγορία εναντίον μου ας τις φέρει εδώ χωρίς κραυγές». Τα θερμά χειροκροτήματα των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας, με κάποιους να σηκώνονται όρθιοι, σχολιάστηκαν εντόνως.
Στις 27 Μαΐου του 2025, 30 βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας καταθέτουν πρόταση για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής κατά του Κώστα Καραμανλή. Σύμφωνα με πηγές του κόμματος, η πρόταση που κατέθεσαν βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά και αποβλέπει στην απόδοση δικαιοσύνης, σε αντίθεση με κατηγορητήρια που έχει συντάξει ή επιδιώκει η αντιπολίτευση, τα οποία έχουν ως γνώμονα τη συνέχιση της πολιτικής εκμετάλλευσης μιας τραγωδίας, όπως λένε.
Επί της ουσίας, συνεχίζουν, η δικογραφία και τα στοιχεία που διαβιβάστηκαν στη Βουλή αξιολογείται πως δεν είναι ισχυρά για τυχόν ποινική ευθύνη και, σε κάθε περίπτωση, δεν προκύπτουν ενδείξεις ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών επεδίωκε ή ανεχόταν τη φερόμενη διατάραξη της ασφάλειας της συγκοινωνίας μέσων σταθερής τροχιάς (άρθρο 291 του Ποινικού Κώδικα), όπως υποστηρίζει το ΠαΣοΚ.
Ενδέχεται όμως, όπως σημειώνουν, να συνιστούν τις ενδείξεις που απαιτεί ο νόμος για τη σύσταση Ειδικής Προκαταρκτικής Εξέτασης με σκοπό τη διερεύνηση του αδικήματος της παράβασης καθήκοντος που αφορά τον καθορισμό ενός πλαισίου χρηματοδότησης των σιδηροδρόμων και τη μέριμνα για τη διασφάλιση διάθεσης προς τον ΟΣΕ των δημόσιων πόρων που ήταν απαραίτητοι για τη συντήρηση, επισκευή, επέκταση και ανακαίνιση του σιδηροδρομικού δικτύου και την ορθή κατάρτιση του προϋπολογισμού με βάση ένα πολυετές Στρατηγικό Πρόγραμμα Σιδηροδρομικών Επενδύσεων.
Στην πρόταση της η Νέα Δημοκρατία αναφέρεται και στον Χρήστο Σπίρτζη, κρίνοντας ότι παρά τις ευθύνες του για την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της σύμβασης 717 το όποιο υπουργικό του αδίκημα δεν μπορεί να ερευνηθεί καθώς έχει παραγραφεί.
Η πίεση των κινητοποιήσεων και ο ρόλος των δημοσκοπήσεων
Η πρόταση της Νέας Δημοκρατίας δεν ήταν έκπληξη. Το προηγούμενο διάστημα η πίεση υπό το γύρω από την υπόθεση των Τεμπών και όλες οι νεότερες εξελίξεις πίεσαν την κυβέρνηση. Οι μεγάλες κινητοποιήσεις χαρακτηρίστηκαν πρωτόγνωρες και ο αριθμός των πολιτών που διαδήλωσε ήταν αξιοσημείωτος. Χαρακτηρίστηκαν ως οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις της μεταπολίτευσης.
Η πίεση αυτή αποτυπώθηκε και στα δημοσκοπικά ευρήματα τα οποία ήταν αμείλικτα. Οι πολίτες έκριναν ότι οι χειρισμοί της κυβέρνησης ήταν λάθος, ενώ για μεγάλο διάστημα υπήρχαν και πολλές σκιές γύρω από την υπόθεση των Τεμπών που δημιουργούσε νέα ερωτήματα στους πολίτες. Ακόμη και τα ποσοστά της κυβέρνησης έμοιαζαν τραυματισμένα, σύμφωνα πάντα με τους αριθμούς.
«Η κυβέρνηση είναι συνεπής στη στάση της: Να χυθεί άπλετο φως και να αποδοθεί δικαιοσύνη»
Η κυβέρνηση θέλησε να ανατρέψει αυτό το σκηνικό. Πηγές του Μεγάρου Μαξίμου έλεγαν ότι η κυβέρνηση είναι συνεπής στη θέση της να μην στέκεται εμπόδιο στη δικαιοσύνη. Στην πρότασή της η Νέα Δημοκρατία κατέληξε, με βάση τα πραγματικά περιστατικά σε αντίθεση με τα κόμματα της αντιπολίτευσης τα οποία στα πορίσματά τους προέταξαν την πολιτική εκμετάλλευση της τραγωδίας των Τεμπών από την ανάγκη να χυθεί άπλετο φως και να αποδοθεί δικαιοσύνη, σημειώνουν.
Η Νέα Δημοκρατία, όπως λένε, βασίστηκε στα στοιχεία της δικογραφίας και μόνο, μακριά από τις μικροκομματικές τακτικές του ΠαΣοΚ που υιοθέτησε το δόγμα Πολάκη «να βάλουμε κάποιους στη φυλακή» αλλά και των υπολοίπων κομμάτων της αντιπολίτευσης που ακολούθησαν πρωτοφανή τακτική εργαλειοποίησης της τραγωδίας.
Αναλυτικότερα, η Νέα Δημοκρατία υπογραμμίζει ότι με βάση τα στοιχεία που διαβίβασε αμελλητί ο Εφέτης Ανακριτής στη Βουλή και το σύνολο της δικογραφίας προκύπτουν τα ακόλουθα 10 σημεία:
- Η εποπτεία του υπουργείου σε ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ είναι διοικητική και δεν αφορά σε θέματα ασφαλείας, για τα οποία εκ του νόμου είναι υπεύθυνη η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), η οποία είναι Ανεξάρτητη Αρχή.
- Ο ΟΣΕ είναι Ανώνυμη Εταιρεία, δηλαδή νομικό πρόσωπο με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, διαχειριστής της σιδηροδρομικής υποδομής και υπεύθυνος για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας.
- Το κατηγορητήριο κατά των δύο Διευθυντών του Υπουργείου τούς αποδίδει μεταξύ άλλων παραλείψεων ότι δεν προέβησαν στην απαιτούμενες ενέργειες (π.χ. εισηγήσεις) προς τον Υπουργό για τυχόν λήψη επιπλέον μέτρων. Αντίστοιχη επισήμανση υπάρχει και στο κατηγορητήριο κατά της προέδρου της ΡΑΣ
- Από τη στιγμή που δεν έγιναν οι απαιτούμενες κατά τον Εφέτη Ανακριτή εισηγήσεις προς τον Υπουργό, είναι σαφές ότι αυτός δε μπορεί να έχει αντίστοιχη ποινική ευθύνη.
- Επιβεβλημένη η γνήσια διαφοροποίηση της πολιτικής από την ποινική ευθύνη.
- Εάν η μη υλοποίηση των συστημάτων επιπρόσθετης ασφάλειας γεννούσε για τους υπουργούς ποινικές ευθύνες, θα έπρεπε π.χ, οι Υπουργοί Υποδομών να είναι σε καθημερινή βάση ποινικά υπόλογοι για τα δυστυχήματα που γίνονται στις εθνικές οδούς που δεν έχουν ολοκληρωθεί (Πύργος – Πάτρα, ΒΟΑΚ).
- Από τη μελέτη του συνόλου της δικογραφίας και ειδικότερα των στοιχείων που διαβιβάστηκαν αμελλητί δεν προκύπτουν ενδείξεις ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών της ελεγχόμενης περιόδου προέβη σε πράξεις επικίνδυνες για την ασφάλεια της συγκοινωνίας ως απαιτεί το άρθρο 291 του Ποινικού Κώδικα, κατά τους ισχυρισμούς του ΠΑΣΟΚ.
- Το πιο σημαντικό: Την ημέρα κατά την οποία συνέβη το δυστύχημα οι εταιρείες ΟΣΕ ΑΕ και Hellenic Train, πληρούσαν σύμφωνα με τις αρμόδιες εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές το σύνολο των προϋποθέσεων ασφαλούς εκτέλεσης του δρομολογίου, κατά το οποίο επήλθε η σύγκρουση.
- Από τη στιγμή που το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει μόνο διοικητικό ρόλο σε θέματα ασφαλείας, η ΝΔ προτείνει τη σύσταση Επιτροπής Προκαταρκτικής Εξέτασης για τον Κ. Καραμανλή για να διερευνηθούν τα ζητήματα υποχρηματοδότησης και υποστελέχωσης του ΟΣΕ, που έθιξαν τα δύο διευθυντικά στελέχη του υπουργείου.
- Από τα στοιχεία της ποινικής δικογραφίας για το δυστύχημα των Τεμπών, που επισυνάφθηκε στο διαβιβαστικό έγγραφο του Εφέτη Ανακριτή Λάρισας προς τη Βουλή, δεν καθίσταται σαφές σε ποιες ενέργειες προέβη ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Καραμανλής για την αντιμετώπιση των δυο ζητημάτων που είχαν εγερθεί σε αυτά, δηλαδή της πρόσθετης χρηματοδότησης της εταιρείας ΟΣΕ ΑΕ χάριν και της άμεσης στελέχωσής της. Για αυτό προτείνεται περαιτέρω διερεύνηση, αν και στη δικογραφία δεν υπάρχουν περαιτέρω στοιχεία ώστε να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα ως προς τις ενέργειες αυτές.
Το παρασκήνιο των υπογραφών
Ο Κανονισμός της Βουλής ορίζει πως χρειάζονται 30 υπογραφές βουλευτών ώστε να κατατεθεί πρόταση για τη σύσταση της προανακριτικής επιτροπής. Αν και συνολικά η Νέα Δημοκρατία αριθμεί, πλέον, 155 βουλευτές υπέγραψαν 30 «γαλάζιοι» βουλευτές την πρόταση τους.
Οι περισσότερες υπογραφές έρχονται από μέλη των βουλευτών που ανήκουν στις αρμόδιες επιτροπές της Δημόσιας Τάξης, Δημόσιας Διοίκησης & Δικαιοσύνης και Θεσμών & Διαφάνειας.
Στα πηγαδάκια της Βουλής, ψιθυρίζονταν ότι κάποιοι από τους παραπάνω βουλευτές αντέδρασαν και διερωτήθηκαν γιατί δεν υπέγραψαν όλοι οι βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας, ώστε, όπως υποστήριξαν κάποιοι να σταλεί και ένα πιο ισχυρό μήνυμα. Όμως εκτιμήθηκε ότι δεν υπάρχει η ανάγκη να χρησιμοποιηθούν όλοι οι βουλευτές, όπως έχει γίνει και σε παλαιότερα αντίστοιχα αιτήματα.
Πάντως, αρκετοί γαλάζιοι βουλευτές επέμειναν ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για ποινικές ευθύνες του Κώστα Καραμανλή.
Τα επόμενα βήματα
Οι βουλευτές έχουν περιθώριο επτά ημερών ώστε αν το επιλέξουν, να προσφύγουν σε τριμελές γνωμοδοτικό συμβούλιο για τη βασιμότητα της κατηγορίας. Η πρόβλεψηα αυτή, πάντως, δεν έχει ενεργοποιηθεί μέχρι τώρα.
Εντός 15 ημερών πρέπει να προσδιοριστεί η συζήτηση στην Ολομέλεια. Εκεί, οι βουλευτές με μυστική ψηφοφορία σε κάλπη θα κληθούν να επιλέξουν από τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί για τη συγκρότηση της Προανακριτικής. Μια απόφαση που λαμβάνεται με απόλυτη πλειοψηφία, δηλαδή με 151 ψήφους.
Προανακριτική για τα Τέμπη: Όλοι εναντίον όλων και στη μέση ο Κώστας Αχ. Καραμανλής
