H Mάχη της Κρήτης
Πώς εξελίχθηκε η Μάχη της Κρήτης και πώς έλαβε συνέχεια η αντίσταση των Κρητικών ενάντια στους Ναζί
Στις 20 Μαΐου 1941, ξεκινά μία από τις ηρωικότερες μάχες της ελληνικής ιστορίας και κομβικότατης σημασίας για το ανατολικό μέτωπο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Μάχη της Κρήτης. Η ηπειρωτική Ελλάδα βρίσκεται πλέον υπό την κυριαρχία του ναζιστικού στρατού. Η Κρήτη, που είναι ακόμα ελεύθερη μπαίνει στο στόχαστρο της γερμανικής πολεμικής μηχανής καθώς το νησί κατείχε ξεχωριστή γεωγραφική θέση για τις βλέψεις των δυνάμεων του Άξονα στην Ανατολική Μεσόγειο.
Από τις 20 Μαΐου τα ναζιστικά στρατεύματα ξεκινούν την επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης με τη χρήση αποκλειστικά αερομεταφερόμενων δυνάμεων.
«ΤΟ ΒΗΜΑ» της 23ης Μαΐου 2021, δημοσιεύει αφιέρωμα των Γιάννη Παττακού, Γιώργο Σηφάκη, Δήμητρα Πλουμάκη και Νίκο Παττακό για τη Μάχη της Κρήτης.
Όπως λοιπόν αναφέρεται στο «ΒΗΜΑ»:
«Ο Χίτλερ λογάριαζε ότι ένα 24ωρο θα αρκούσε να καταλάβει την Κρήτη. Χρειάστηκαν όμως 10 ολόκληρες μέρες, οι οποίες υπήρξαν καθοριστικές για την εξέλιξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Κρητικοί με τους συμμάχους τους στην Κρήτη, Βρετανούς, Νεοζηλανδούς και Αυστραλούς, αντιστάθηκαν ηρωικά, αλλά ηττήθηκαν. Ομως αυτή ήταν μία πύρρειος νίκη για τους Γερμανούς, γιατί τους προξένησε μεγάλες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο δυναμικό».
Η μαρτυρία του πρωθυπουργού Τσουδερού
Στο νησί, μετά την εισβολή των Ναζί στην Αθήνα, έχει εγκατασταθεί η κυβέρνηση Εμμανουήλ Τσουδερού και ο Βασιλιάς Γεώργιος Β’.
Είκοσι χρόνια αργότερα, ο Ηλίας Βενέζης, σπουδαίος έλληνας πεζογράφος και σταθερός συνεργάτης του «ΒΗΜΑΤΟΣ», δημοσιεύει την αφήγηση του Εμμανουήλ Τσουδερού που βίωσε από κοντά τα συνταρακτικά αυτά γεγονότα.
«ΤΟ ΒΗΜΑ», 30.5.1961, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
Γράφει ο Ηλίας Βενέζης:
«20 Μαΐου 1941,
Η κρίσιμη ώρα είχε φθάσει. Την 7η πρωινή της 20ης Μαΐου 1941 οι Κρήτες άκουσαν τη βοή των γερμανικών αεροπλάνων που έφθαναν κύματα – κύματα σε μικρή απόσταση από το αεροδρόμιο Μάλεμε και από τις φυλακές της Αγυιάς, και άρχισαν να ρίχνουν τους αλεξιπτωτιστες των. Η Μάχη της Κρήτης, άγρια και επική άρχιζε».
Ακολουθεί η αφήγηση του Εμμανουήλ Τσουδερού:
«Το θέαμα των χιλιάδων αλεξιπτωτιστών που πέφτανε κοντά εκεί, από τα Περιβόλια έως την περιφέρειαν του Μάλεμε, θα μείνη στη μνήμη μου ως κάτι μοναδικόν, παρά τις τραγικές του συνέπειες για την Κρήτη.
»Τα αλεξίπτωτα με τα διάφορα χρώματά τους, άσπρα, κόκκινα, πράσινα, αναλόγως του προορισμού εκείνου που κατέβαινε με αυτό από τον ουρανό, έδιδαν ένα θέαμα που δεν μπορώ να το παρομοιάσω εύκολα με καμμιά εικόνα από τη σύγχρονη ζωή.
»Τραγικά πολύχρωμα όρνεα που χυμούν στην γη για την αρπαγή του θηράματός των. Τα αερόπλοια που εξεκένωναν στον αέρα από 40 μέχρι 50 αλεξιπτωτιστάς το καθένα, ήσαν μεγάλα και μερικά δεν εδίσταζαν να κατέβουν μέχρι του εδάφους για την ταχύτερη αποβίβαση ανδρών και υλικού. (…)
Κυνήγι
»Το κυνήγι όμως που τους έγινε, από τον ελληνικό και τον βρεταννικό στρατό και τους πολιτοφύλακας Κρητικούς, που θυμήθηκαν τα παλιά τους, ήτο και αυτό από τα πλέον επιτυχημένα και εμπνευσμένα από πατριωτισμό πολεμικά μας κατορθώματα.
»Πολλούς ρίχνανε κάτω με το ντουφέκι τους πριν πατήσουνε στο έδαφος, όπως κυνηγά κανείς τα πετούμενα πουλιά.
»Αι γυναίκες και τα παιδιά δεν υστέρησαν στον αγώνα αυτόν, γι’ αυτό εκατοντάδες απ’ αυτές συνελήφθησαν αργότερα από τους Γερμανούς, εφυλακίσθησαν, εξορίσθησαν και μερικές ετουφεκίσθησαν».
Παρά τη σθεναρή και ηρωική αντίσταση των Κρητικών πολιτών κάθε φύλλου και ηλικίας, όπως και των Νεοζηλανδών και Ελλήνων στρατιωτών η Κρήτη θα πέσει τελικά στα χέρια των Ναζί.
Όπως αναφέρει ο Ηλίας Βενέζης «Όλο το Έθνος παρακαλουθούσε με σφιγμένα χείλη και θαυμασμό την άμυνα της Κρήτης στη μάχη που συνεχίσθηκε με αμείλικτη σκληρότητα ως τις 29 Μαΐου 1941, οπότε η Κρήτη υπέκυψε στη Γερμανική αυτοκρατορία»
Ο νεοζηλανδός στρατηγός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ, που είχε την ευθύνη του γενικού συντονισμού των συμμαχικών δυνάμεων στην Κρήτη, δήλωσε, μεταξύ άλλων, με επιστολή του στον Τσουδερό:
«Εγέμισα από αίσθημα θαυμασμού δια το ηρωικόν έθνος σας, που εστάθη τόσον περίλαμπρα εναντίον της εισβολής».
Η αντίσταση συνεχίζεται
Η νίκη των Ναζί και η κατάληψη του νησιού από τα στρατεύματά τους δεν έφερε πάντως και το τέλος της κρητικής αντίστασης. Όπως αναφέρει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 23ης Μαΐου 2021:
«Η αντίσταση στην Κρήτη ξεκίνησε παράλληλα με τη γερμανική εισβολή στο νησί, στα τέλη Μαΐου του 1941, όταν ο τοπικός πληθυσμός ξεσηκώθηκε αυθόρμητα κατά των εισβολέων. Μετά την ολοκλήρωση της κατάληψης του νησιού από τους Γερμανούς η αντίσταση άρχισε να οργανώνεται με την ίδρυση αντιστασιακών οργανώσεων.
»Κάποιες από αυτές ήταν η Ανώτατη Επιτροπή Αγώνος Κρήτης (ΑΕΑΚ) που αποτέλεσε προπομπό της Εθνικής Οργάνωσης Κρήτης (ΕΟΚ), το Παγκρήτιο Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ, μνημονεύεται επίσης και ως Πατριωτικό Μέτωπο Κρήτης) που υπήρξε προπομπός του ΕΑΜ στην Κρήτη, η Κρητική Εθνική Επαναστατική Επιτροπή (ΚΕΕΕ), η Εθνική Απελευθερωτική Οργάνωση (ΕΑΟ) και άλλες.
»Το αντάρτικο στην Κρήτη, εξαιτίας των γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων της (μακρόστενος γεωφυσικός σχηματισμός που τέμνεται από μεμονωμένα ορεινά συγκροτήματα) και των πολιτικών συγκυριών (δεν υπήρχε ηγετική μορφή αποδεκτή σε όλο το νησί), αναπτύχθηκε από τοπικές αντιστασιακές ομάδες, οι οποίες έδρασαν στον Ψηλορείτη, στα ορεινά χωριά της επαρχίας Αμαρίου και στα ορεινά των νομών Λασιθίου και Χανίων».
Πράξεις αντίστασης
Στα χρόνια που διήρκησε η γερμανική κατοχή, υπήρξαν από τους Κρητικούς πολλές επιχειρήσεις και χτυπήματα ενάντια στις ναζιστιτικές δυνάμεις, ανάμεσα σε αυτά θα μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει:
«Το σαμποτάζ στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου: Το σαμποτάζ έγινε τη νύχτα της 13ης Ιουνίου 1942, από ομάδα στρατιωτικών του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής και ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας ελληνικών, βρετανικών και γαλλικών υπηρεσιών εναντίον των δυνάμεων του Αξονα. Οι επιδρομείς πέτυχαν να ανατινάξουν αριθμό αεροσκαφών, αποθηκών και πολεμοφοδίων, σε ένα από τα μεγαλύτερα σαμποτάζ στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
»Η απαγωγή του Κράιπε: Η απαγωγή του υποστρατήγου Χάινριχ Κράιπε ήταν ένα από τα πιο τολμηρά αντιστασιακά εγχειρήματα κατά την Κατοχή. Τα μέλη τις ομάδας ήταν οι δύο Αγγλοι, Φέρμορ και Μος, και οι Κρητικοί Μανώλης Πατεράκης και Γιώργος Τυράκης, ο Στρατής Σαβιολάκης, ο 20χρονος Ηλίας Αθανασάκης, ο Δημήτρης Τζατζάς, ο Μιχάλης ή Μίκυ Ακουμιανάκης και ο Αντώνης Ζωιδάκης. Τη νύχτα της 26ης Απριλίου 1944 κατάφεραν να απαγάγουν τον Κράιπε αφήνοντας αναίσθητο τον οδηγό του.
»Το σαμποτάζ της Δαμάστας: Οργανώθηκε και εκτελέστηκε από ομάδα ανωγειανών ανταρτών, στην οποία συμμετείχαν έξι ρώσοι στρατιώτες. Επικεφαλής και εμπνευστής της επιχείρησης ήταν ο φιλόδοξος άγγλος λοχαγός Μος, που είχε πάρει μέρος στην απαγωγή του Κράιπε. To σαμποτάζ της Δαμάστας έγινε το πρωί της 8ης Αυγούστου 1944 στη θέση Δαμαστό, με σκοπό την καταστροφή του γερμανικού τμήματος ασφαλείας που μετέφερε το γερμανικό ταχυδρομείο από το Ηράκλειο στα Χανιά.
»Η Μάχη της Παναγίας των Κεραμιών: Διεξήχθη από τις 12 ως τις 14 Νοεμβρίου 1944 και ήταν μια από τις μεγαλύτερες μάχες που έδωσαν οργανωμένες ομάδες Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη. Η νίκη του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ) στη μάχη απέδειξε ότι οι γερμανικές δυνάμεις που είχαν παραμείνει στην περιφέρεια Χανίων μπορούσαν να συντριβούν ολοκληρωτικά και έτσι να απελευθερωθεί όλη η Κρήτη».
Απάνθρωπα αντίποινα
Ο κρητικός λαός πάλεψε με κάθε τρόπο ενάντια στη γερμανική κατοχή και δεν ήταν λίγες οι φορές που οι Ναζί προχώρησαν σε βάναυσα αντίποινα βάζοντας στο στόχαστρό τους άμαχο πληθυσμό και ξεκληρίζοντας πολλά χωριά.https://www.tovima.gr/editor/diamantis-giannis-th/
