Ολα όσα πρέπει να γνωρίζουν εργαζόμενοι και εργοδότες για τα ισχύοντα και τις επερχόμενες αλλαγές
Δυνατότητα για ημερήσια απασχόληση 13 ωρών στον ίδιο εργοδότη
1. Εισαγωγή
Με το νέο νομοσχέδιο παρέχεται η δυνατότητα ημερήσιας απασχόλησης έως 13 ωρών και στον ίδιο εργοδότη κάτι που με τις ισχύουσες διατάξεις δεν επιτρέπεται, ενώ επιτρέπεται στα πλαίσια της παράλληλης με σχέση εξαρτημένης εργασίας, απασχόλησης δηλαδή σε δύο ή περισσότερους εργοδότες, μετά την ισχύ του ν. 5053/2023 και ενσωμάτωση στο εθνικό μας δίκαιο οδηγίας της ΕΕ.
2. Θεσμικό πλαίσιο που ισχύει σήμερα.
2.1. Υπερωρία, μετά τον ν. 4808/2021 και ΚΑΕΔ (ΠΔ 80/2022) άρθρα 181, 182, 183 και 184, όπως σήμερα ισχύουν.
Ως υπερωρία νοείται η απασχόληση του εργαζομένου που υπερβαίνει τα χρονικά όρια του νόμιμου ωραρίου εβδομαδιαίας και ημερήσιας εργασίας. Δηλαδή ως υπερωρία θεωρείται η απασχόληση
πέραν των 48 εβδομαδιαίως και των 8 ωρών ημερησίως(για τους εργαζόμενους με το σύστημα της εξαήμερης απασχόλησης) και
πέραν των 45 ωρών εβδομαδιαίως και των 9 ωρών ημερησίως(για τους εργαζόμενους με το σύστημα του πενθημέρου).
Η υπέρβαση των 8 ωρών ή των 9 ωρών εργασίας ημερησίως, κατά περίτωση, λαμβάνεται πάντοτε υπόψη ως υπερωρία (είτε νόμιμη είτε παράνομη), διότι εν προκειμένω υφίσταταιυπέρβαση του νόμιμου ημερήσιου ωραρίου, χωρίς να ενδιαφέρει αν έχουμε ταυτόχρονα και υπέρβαση του νόμιμου εβδομαδιαίου ωραρίου των 48 και των 45 ωρών αντιστοίχως.
Η υπερωρία απαγορεύεται και κάθε σχετική συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου είναι άκυρη. Ωστόσο, ο ίδιος ο νόμος επιτρέπει την παροχή υπερωριακής απασχόλησης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και εφόσον τηρηθούν οι ουσιαστικές και διαδικαστικές προϋποθέσεις:
Ύπαρξη ορισμένου λόγου που να δικαιολογεί την υπερωριακή απασχόληση.
Μη υπέρβαση ενός ανώτατου ορίου ωρών που καθορίζεται σε ημερήσια και σε ετήσια βάση (όπως αυτά διαμορφώθηκαν με το άρθρο 58 Ν. 4808/2021 και άρθρο 184 παρ. 3 του ΚΑΕΔ ήτοι:
3 ώρες ημερησίως και
150 ώρες ετησίως)
Αναγγελία της υπερωρίας, μέσω του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ (ΈΝΤΥΠΟ Ε8), στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας πριν ή κατά την πραγματοποίησή της (άρθρο 36, Ν. 4488/2017) και σε περίπτωση υποχρεωτικής ένταξης στο σύστημα της ψηφιακής κάρτας και επιλογής απολογιστικής διαδικασίας μέχρι το τέλος του επόμενου ημερολογιακού μήνα από τον μήνα πραγματοποίηση τους.
Στην περίπτωση της νόμιμης υπερωρίας (εφόσον τηρηθούν οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις για την πραγματοποίησή της), ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει για κάθε ώρα και μέχρι τη συμπλήρωση 150 ωρών ετησίως, αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%, ενώ η αμοιβή για την πέραν των 150 ωρών ετησίως νόμιμη υπερωριακή απασχόληση είναι 60%επί του καταβαλλόμενου ωρομισθίου.
Για τη δυνατότητα απασχόλησης των εργαζομένων πέραν των 150 ωρών ετησίως, απαιτείται απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (Γενικός Διευθυντής Εργασιακών Σχέσεων, Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία και Ένταξης στην Εργασία), μόνο σε περιπτώσεις επείγουσας φύσης εργασίας, η εκτέλεση της οποίας κρίνεται απολύτως επιβεβλημένη και δεν επιδέχεται αναβολή.
Τονίζεται ότι, σύμφωνα με τον ΚΑΕΔ άρθρο 167 και άρθρο 6 ΠΔ 88/1999, σε κάθε περίπτωση ο χρόνος εβδομαδιαίας εργασίας των μισθωτών δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ 4 μηνών, τις 48 ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών και της υπερεργασίας.
Στην περίπτωση της παράνομης υπερωρίας (όταν δηλαδή δεν τηρηθούν οι προϋποθέσεις που επιβάλλει η νομοθεσία) ο εργαζόμενος δικαιούται για κάθε ώρα παράνομης υπερωρίας να λάβει αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120%.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι με την υφιστάμενη νομοθεσία το ανώτατο επιτρεπτό όριο απασχόλησης είναι:
2.2. Παράλληλη απασχόληση
Ο ν. 5053/2023 με το άρθρο 9, επιτρέπει την Παράλληλη απασχόληση, ειδικότερα:
Επιτρέπεται η απασχόληση σε περισσότερους του ενός εργοδότες, αφού ληφθούν υπόψη οι περιορισμοί του Π.Δ 88/1999 και του ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Α ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΙ, ΜΕΡΟΥΣ Γ και ειδικότερα τα άρθρα 162 έως και 179: «Εξασφάλιση του ελάχιστης 11ωρης ημερήσιας ανάπαυσης, αλλά τηρουμένης και της εβδομαδιαίας διάρκειας εργασίας των εργαζομένων, που δεν μπορεί να υπερβαίνει ανά περίοδο το πολύ 4 μηνών τις 48 ώρες κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών».
Δεν επιτρέπεται να περιλαμβάνονται στη σύμβαση εργασίας συμφωνίες ή να τίθενται ρήτρες με τις οποίες απαγορεύεται στον εργαζόμενο να παρέχει εργασία σε άλλους εργοδότες εκτός του ωραρίου εργασίας που έχει συμφωνηθεί με συγκεκριμένο εργοδότη.
Εξαίρεση: να δικαιολογούνται οι ρήτρες κλπ από αντικειμενικούς λόγους (πχ. η υγεία και η ασφάλεια, η προστασία του επιχειρηματικού απορρήτου, η εργασία σε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις ή η αποφυγή της σύγκρουσης συμφερόντων).
Από τα παραπάνω προκύπτει:
3. Θεσμικό πλαίσιο νέο για υπερωρίες.
3.1. Υπερωρία, σύμφωνα με ΚΑΕΔ (ΠΔ 80/2022) άρθρα 181, 182, 183 και 184, όπως τροποποιείται με το Ν/Σ.
Με το νομοσχέδιο, η δυνατότητα 13ωρης απασχόλησης επεκτείνεται και σε εργαζόμενους που απασχολούνται σε έναν εργοδότη, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται πιστά τα όρια ανάπαυσης και μέγιστου ορίου εβδομαδιαίων ωρών εργασίας καθώς και η καταβολή των νόμιμων προσαυξήσεων από υπερωρίες (συν 40%). Μάλιστα, με τη νέα ρύθμιση ο εργαζόμενος ευνοείται μισθολογικά.
Συνεπώς, ως υπερωρία νοείται η απασχόληση του εργαζομένου που υπερβαίνει τα χρονικά όρια του νόμιμου ωραρίου εβδομαδιαίας και ημερήσιας εργασίας.
Δηλαδή ως υπερωρία θεωρείται η απασχόληση, όπως στην 2.1. παραπάνω και όπως ήδη εξηγήσαμε, αν και η υπερωρία απαγορεύεται και κάθε σχετική συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου είναι άκυρη. Ωστόσο, ο ίδιος ο νόμος επιτρέπει την παροχή υπερωριακής απασχόλησης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και εφόσον τηρηθούν συγκεκριμένες ουσιαστικές και διαδικαστικές προϋποθέσεις:
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι με την υφιστάμενη νομοθεσία το ανώτατο επιτρεπτό όριο απασχόλησης είναι:
Όποιος εργάζεται υπερωριακά δικαιούται αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%. Αυτό διασφαλίζεται και από την εφαρμογή της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας, καθώς αν δεν δηλωθεί η υπερωρία, η επιπλέον ώρα απασχόλησης θεωρείται παράνομη και οφείλεται προσαύξηση 120%.
3.2. Υποχρεωτική η υπερεργασία όχι η υπερωριακή απασχόληση
Σύμφωνα με τον νόμο, δεν μπορεί να υποχρεώσει ο εργοδότης έναν εργαζόμενο να εργαστεί 13 ώρες ημερησίως διότι όπως ήδη αναπτύξαμε, η υπερωρία απαγορεύεται και κάθε σχετική συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου είναι άκυρη, ο ίδιος, όμως, ο νόμος επιτρέπει την παροχή υπερωριακής απασχόλησης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και εφόσον τηρηθούν συγκεκριμένες ουσιαστικές και διαδικαστικές προϋποθέσεις δηλ. για την απασχόληση σε μία ημέρα από την 10η έως την 12η ώρα σήμερα και την 13η ώρα, μετά την ισχύ της προτεινόμενης διάταξης, απαιτεί την συναίνεσή του.
Αντίθετα στην υπερεργασία, ο εργαζόμενος υποχρεούται να την παράσχει εφόσον του ζητηθεί από τον εργοδότη.
3.3. Περιορισμός νόμιμης υπερωρίας
Για να είναι νόμιμη, η υπερωριακή απασχόληση, πρέπει, όπως ήδη αναλύσαμε, να:
Υπάρχει ορισμένος λόγος που να δικαιολογεί την υπερωριακή απασχόληση.
Μη υπερβαίνει το ανώτατο όριο ωρών που καθορίζεται σε ημερήσια και σε ετήσια βάση (όπως αυτά διαμορφώθηκαν με το άρθρο 58 Ν. 4808/2021 και άρθρο 184 παρ. 3 του ΚΑΕΔ ήτοι:
3 ώρες ημερησίως [ΣΣ και με τις νέες διατάξεις 4 ώρες ημερησίως] και
150 ώρες ετησίως)
Αναγγελία της υπερωρίας, μέσω του Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ (ΈΝΤΥΠΟ Ε8), στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας πριν ή κατά την πραγματοποίησή της (άρθρο 36, Ν. 4488/2017) και σε περίπτωση υποχρεωτικής ένταξης στο σύστημα της ψηφιακής κάρτας και επιλογής απολογιστικής διαδικασίας μέχρι το τέλος του επόμενου ημερολογιακού μήνα από τον μήνα πραγματοποίηση τους.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι δεν μπορεί ένας εργαζόμενος να απασχολείται 13 ώρες ημερησίως όλο το χρόνο διότι όπως ήδη είπαμε και σήμερα και μέχρι 12 ώρες μπορεί να απασχοληθεί 50 ημέρες τον χρόνο, όπως προκύπτει από την σχέση:
Ακόμα έχουν εφαρμογή και οι διατάξεις που προβλέπουν ότι:
ο ανώτατος χρόνος εργασίας είναι 48 ώρες εβδομαδιαίως σε περίοδο αναφοράς 4 μηνών, και
η υποχρεωτική ανάπαυση 11 συναπτών ωρών εντός του 24ωρου ήτοι από 00:01 έως 24:00 κάθε ημέρας.
Συνεπώς, ένας εργαζόμενος μπορεί να εργαστεί 13 ώρες ημερησίως έως συνολικά 37,5 ημέρες τον χρόνο.
Παλαιολόγος Ι. Λιάζος, Οικονομολόγος Σύμβουλος Εργασιακών και Ασφαλιστικών
