Έφτασαν από την Κρήτη στην Ανταρκτική για να μας κάνουν να αισθανόμαστε… σαν το σπίτι μας!
Κάπως έτσι θα μπορούσαμε, σε ελεύθερη μετάφραση, να περιγράψουμε τον στόχο της πρώτης επιστημονικής αποστολής που γίνεται από την Ελλάδα στην Ανταρκτική με τη συμμετοχή δύο μελών του Εργαστηρίου Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων – TUC TIE Lab του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Τα ονόματά τους: Χριστίνα Μπαλωμενάκη και Εύχαρις Γουρουντή και αναμένεται να επιστρέψουν στη χώρα μας στις 25 Ιανουαρίου.
Ο επικεφαλής του Εργαστηρίου, αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας του Ιδρύματος, καθηγητής Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης αναφέρει στο Cretalive πως πρόκειται για ένα από τα πρώτα εργαστήρια στη χώρα μας που ασχολήθηκε με τα ακραία περιβάλλοντα και τη νευροαρχιτεκτονική, έναν συνδυασμό, δηλαδή, νευροεπιστήμης και αρχιτεκτονικής.
Μέσα από πειραματικές διαδικασίες οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν πώς ο χώρος μας επηρεάζει, πώς ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός χώρου, όπως είναι ο φωτισμός και τα χρώματα, διαμορφώνουν στοιχεία της συμπεριφοράς μας, αλλάζουν τη διάθεσή μας. Τα άτομα που λαμβάνουν μέρος στα πειράματα αυτά φορούν ηλεκτροεγκεφαλογράφο, το μηχάνημα εκείνο που «διαβάζει» τα εγκεφαλικά σήματα.
Έχει μεγάλη σημασία η μελέτη του ανθρώπινου εγκεφάλου και συμπεριφοράς σε ακραία περιβάλλοντα, όπου οι συνθήκες που επικρατούν είναι πιο έντονες, κατά συνέπεια και τα συναισθήματα του κόσμου.
Το Πολυτεχνείο Κρήτης στην αιχμή της αρχιτεκτονικής έρευνας στην Ανταρκτική!
Να πούμε πως πολλές αποφάσεις/ προτιμήσεις μας επηρεάζονται από τον πώς είναι διαμορφωμένος ένας χώρος, όπως από το ποια καφετέρια επιλέγουμε για να πιούμε τον καφέ μας με τους φίλους μας και γιατί είναι διαφορετική από εκείνη που προτιμάμε για να εργαστούμε με τον υπολογιστή μας. Οι εικόνες που έχουμε δημιουργήσει στο μυαλό μας, η οικειότητα, η άνεση που αισθανόμαστε έχουν σχέση ακόμα και με τη γεωμετρία ενός χώρου.
Οι επιστήμονες θέλουν να εφαρμόσουν τα όποια ευρήματα προκύπτουν από την έρευνά τους σε 3 βασικούς τομείς: τον πολιτισμό, όπου θέλουμε να «ταξιδεύει» το μυαλό μας, την εκπαίδευση και την υγεία, όπου επιθυμούμε να κρατήσουμε το στρες μακριά, όσο αυτό είναι εφικτό. Μάλιστα, οι συγκεκριμένοι χώροι, όπως είναι τα νοσοκομεία, ταιριάζουν με τα ακραία περιβάλλοντα καθώς τα συναισθήματα που μας προκαλούνται είναι παρόμοια, αν και οι λόγοι διαφορετικοί.
Για να επανέλθουμε στο Εργαστήριο Μεταβαλλόμενων Ευφυών Περιβαλλόντων, ο καθηγητής Κωνσταντίνος-Αλκέτας Ουγγρίνης μας είπε πως, μέχρι πρότινος η διαδικασία γινόταν με προσομοίωση ενώ για 1η φορά άτομα του εργαστηρίου βρίσκονται σε ένα ακραία περιβάλλον, όπως είναι αυτό της Ανταρκτικής.
Οι ερευνήτριες από την Κρήτη ήταν προσκεκλημένες του Βουλγαρικού Ινστιτούτου Ανταρκτικής (Bulgarian Antarctic Institute -BAI) και συνεργάστηκαν με άτομα από διάφορα μέρη του πλανήτη, όπως τη Σαουδική Αραβία, αλλά και με Ισπανούς που διατηρούν στην περιοχή δική τους βάση.
Πριν ξεκινήσει η αποστολή, οι επιστήμονες συνέλεξαν στοιχεία από τα άτομα που έλαβαν μέρος στα πειράματα, έμαθαν πού μεγάλωσαν και κάποιες πληροφορίες για τη ζωή τους.
Οι μετρήσεις έγιναν σε συνολικά 15 άτομα που είτε μένουν σε μόνιμη βάση στην περιοχή είτε περνάνε αρκετό μέρος της ζωής τους εκεί, λόγω της εργασίας τους.
Κλήθηκαν, λοιπόν, να φορέσουν ειδικό ρολόι και ζώνες, όπου καταγράφονταν βιομετρικά στοιχεία στη διάρκεια της ημέρας.
Το ένα πείραμα είχε το εξής σκεπτικό: Η υπόθεση εργασίας των επιστημόνων είναι πως οι άνθρωποι διαμορφώνουν κάποιες εικόνες και την έννοια της ασφάλειας και της οικογένειας από τη στιγμή που γεννιούνται. Ακόμα και τα πρώτα ερεθίσματα που έχουμε από τον έξω κόσμο μας δίνουν μία αίσθηση οικειότητας.
Με αυτό ως δεδομένο, δημιουργήθηκαν κάποιες εικόνες που για τον καθένα θεωρήθηκαν οικείες.
Από τα Χανιά … στην Ανταρκτική, δύο ερευνήτριες του Πολυτεχνείου Κρήτης
Οι επιστήμονες, δηλαδή, κατέγραφαν πώς αντιδρούσε ο κάθε άνθρωπος στο ακραία περιβάλλον, όπου βρισκόταν και ποια ήταν η επίδραση όσων εικόνων του προβάλλονταν. Έτσι, μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο, μέσα από γνώριμες εικόνες, να μειώνουμε το στρες και να καταπολεμάμε ακόμα και την κατάθλιψη που μπορεί να δημιουργήσει ένα ακραίο περιβάλλον. Το πείραμα έχει 2 σκέλη: γίνεται αναγνώριση της κατάστασης του ατόμου και μέτρηση του συστήματος αποφόρτισης.
Το 2ο πείραμα έχει σχέση με την έννοια του συμμετοχικού σχεδιασμού, ποιο, δηλαδή, θεωρεί ο καθένας πως είναι το ιδανικό περιβάλλον για να ζει και να δραστηριοποιείται. Αυτό προκύπτει μέσα από ερωτηματολόγια και εργαστήρια. Εδώ ελήφθη υπόψη το εξής: πολλές φορές η απάντηση που δίνουμε δεν είναι αυτή που θέλουμε, αλλά αυτό που νομίζουμε πως πρέπει να απαντήσουμε. Ο ιδανικός χώρος, δηλαδή, μοιάζει με ό,τι μας προβάλλεται ως τέτοιος και όχι με ό,τι εμείς στην ουσία επιζητούμε. Για να ξεπεραστεί αυτός ο σκόπελος, έγινε και το 2ο πείραμα και τα αποτελέσματα αναμένεται να βγουν το επόμενο διάστημα.
Έχει, όμως, ενδιαφέρον το εξής. Διαπιστώθηκε πως οι Ισπανοί θα ήθελαν να βρίσκονται στη βουλγάρικη βάση και όχι τόσο στη δική τους. Ο λόγος είναι πως η βουλγαρική είναι πιο παλιά και επικρατεί περισσότερο μία αίσθηση οικειότητας.
Ο καθηγητής μας εξηγεί πως σε έναν χώρο αναζητούμε στοιχεία που μας προκαλούν αυτό το αίσθημα, όπως είναι ένα αντικείμενο από το σπίτι μας, πράγματα που συνδέονται με ιστορίες, που είναι μέρος ενός αφηγήματος, όπως μία κορνίζα. Όταν τα έχουμε κοντά μας, μας κάνουν να αισθανόμαστε πιο όμορφα.
Ο κ. Ουγγρίνης μας αναφέρει πως αυτή η οικειότητα είναι που λείπει πια από τα σπίτια και τις πόλεις και όλοι μας την αναζητούμε. Τα σύγχρονα ξενοδοχεία, για παράδειγμα, αν και χρησιμοποιούν υλικά, όπως ξύλο, για να είναι πιο «ζεστά» και πάλι δεν πετυχαίνουν τον σκοπό τους. Ο λόγος είναι ότι πρόκειται ακριβώς για κάτι νέο, η αίσθηση της οικειότητας δημιουργείται ακόμα και όταν βλέπουμε ένα αντικείμενο που έχει χρησιμοποιηθεί για χρόνια ακόμα και από άλλους, όχι από εμάς. Ο άνθρωπος, δηλαδή, έχει την ανάγκη να αισθάνεται πως αποτελεί μέρος μίας συνέχειας, δε ζει μέσα από ένα μηχάνημα. Ο καθηγητής τονίζει πως είναι καίριας σημασίας η έννοια της φωλιάς, της εστίας, θέλουμε ένα σπίτι που να μας αποφορτίζει, να νιώθουμε ασφαλείς.
Πρόκειται για πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα που αναμένεται να αναλυθούν περαιτέρω και να κοινοποιηθούν στην επιστημονική κοινότητα προκειμένου να εφαρμοστούν σε διάφορους τομείς, όπως είναι η Αρχιτεκτονική.
Όπως και να έχει, ο άνθρωπος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με έναν χώρο και αυτή η σχέση έχει πολλά να μας δώσει ως τροφή για σκέψη και έρευνα. Ανοίγει ο δρόμος για την καταπολέμηση του αστικού στρες καθώς οι πόλεις, πλέον, στερούνται κάθε μορφολογίας της φύσης τη στιγμή που ο άνθρωπος είναι γενετικά πλασμένος για να ζει στη φύση. Ακόμα και ο θόρυβος είναι κάτι ξένο από εμάς και η συνεχής φασαρία μας κάνει να είμαστε μόνιμα σε εγρήγορση, μοιάζει με απειλή και δε μας αφήνει να αποφορτιστούμε.
Στόχος των πειραμάτων, λοιπόν, είναι να καταφέρουν οι επιστήμονες να ενσωματώσουν ποιοτικά χαρακτηριστικά στη ζωή μας. «Απευθυνόμαστε στον άνθρωπο και όχι το φαίνεσθαι», σημειώνει ο καθηγητής.cretalive.gr
