Του Αργύρη Αργυριάδη
Δικηγόρου
www.argiriadis.gr
Πριν 139 χρόνια ξεκίνησαν όλα. Η 1η Μαΐου 1886 ήταν η ημέρα που οι εργάτες θα διεκδικήσουν αυτό που σήμερα θεωρείται αυτονόητο: οχτώ ώρες δουλειά, οχτώ ώρες ξεκούραση, οχτώ ώρες ελεύθερου χρόνου. Ένα σύνθημα ακούγεται όλο και πιο έντονα σε όλα τα εργοστάσια: “Eight hours for work, eight hours for rest, eight hours for what we will!”.
Το Σικάγο ζει στην πρωτοπορία της βιομηχανικής επανάστασης. Γρήγορα μετατρέπεται στην πόλη – σύμβολο της οργής. Εκατοντάδες συνδικάτα, σοσιαλιστές, αναρχικοί, μετανάστες Γερμανοί, Ιρλανδοί, Ιταλοί, άπαντες συσπειρώνονται κάτω από τη σημαία του εργατικού κινήματος.
Πόσες ομοιότητες μπορεί να έχει εκείνη εποχή με τη σημερινή; Ποια είναι τα διακυβεύματα του σήμερα; Ο σύγχρονος άνθρωπος γεύεται τους καρπούς της εργασίας του; Είναι κύριος της ζωής του; Πόσο ελεύθερο χρόνο έχει; Τον αξιοποιεί δημιουργικά; Πώς θα είναι ο κόσμος της εργασίας στην επέτειο των 150 χρόνων από την εξέγερση του Σικάγο όταν η τεχνητή νοημοσύνη αναμένεται τα επόμενα 6-10 χρόνια να αλλάξει συλλήβδην τις εργασιακές σχέσεις;
Τι μπορεί να σημαίνει για τον κόσμο της εργασίας – προφανώς και για όλη την ανθρωπότητα – η δυνατότητα συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης να αυτοαναπαράγονται;
Στην Ελλάδα, καθιερώσαμε πρόσφατα την κάρτα εργασίας ως μέσο καταπολέμησης της εισφοροδιαφυγής και της αδήλωτης εργασίας, αλλά ήδη μεγάλες εταιρίες στο εξωτερικό έχουν προχωρήσει σε άλλες ατραπούς. Υιοθέτησαν – ιδίως την περίοδο της πανδημίας – την τηλεργασία, αλλά ταυτόχρονα χρησιμοποίησαν συγκεκριμένους αλγόριθμους για να εξετάζουν το χρόνο και τρόπο που δουλεύουν οι εργαζόμενοι από το σπίτι τους.
Πόσες ώρες ήταν δραστήριοι, πόσες φορές έχουν αγγίξει το πληκτρολόγιο κλπ. Η «τηλεργασία – big brother» επέκτεινε την εργοδοτική επιτήρηση στα σπίτια των εργαζομένων.
Πόσο κατανοητά έγιναν τα ανωτέρω; Ποια η αντίδραση των εργαζομένων; Το παράδοξο είναι ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια παρατηρήθηκαν τρεις μεγάλες διαφοροποιήσεις – ενδείξεις εσωστρέφειας και ατομικισμού, αλλά όχι συλλογικής διεκδίκησης. Την περίοδο 2021 – 2023, παγκοσμίως, παρατηρήθηκε το κύμα της «Μεγάλης Παραίτησης», στη συνέχεια της «Εκδικητικής παραίτησης» και καταλήξαμε στο φαινόμενο Quiet Quitting (σιωπηλή παραίτηση), το οποίο σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα βιώνει το 85% των εργαζομένων, παγκοσμίως.
Τον όρο «Μεγάλη Παραίτηση», τον καθιέρωσε ο Anthony Klotz, καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων στο πανεπιστήμιο A&M του Τέξας. Το 2022, στο αποκορύφωμα της «μεγάλης παραίτησης», σημειώθηκε το «ρεκόρ». Περίπου 4,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι παραιτούνταν από τις δουλειές τους κάθε μήνα, αναζητώντας κάτι καλύτερο.
Η νέα «τάση» είναι η «σιωπηλή παραίτηση». Δεν αλλάζουν πια δουλειά, αλλά δεν συνδέσουν προσωπικές φιλοδοξίες με την εργασία τους. Οι όροι αποδέσμευση (disengagement), απλή παρουσία (presenteeism), εργασιακή δυσαρέσκεια, παραμέληση, απόσυρση (job dissatisfaction/neglect) κυριαρχούν.
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, περίπου το 80% όσων παραιτήθηκαν από τις δουλειές τους κατά τη διάρκεια της μεγάλης παραίτησης μετάνιωσαν για την απόφασή τους να φύγουν, ιδιαίτερα οι Gen Zers που τους λείπει να εργάζονται σε περιβάλλον γραφείου και οι Gen Xers που χάνουν την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής από τις προηγούμενες δουλειές τους.
Διαβάζοντας τα ανωτέρω, ίσως, συνειδητοποιούμε ότι ο εορτασμός της εργατικής πρωτομαγιάς μας δίνει περισσότερες αφορμές για γόνιμο αναστοχασμό, αλλά ταυτόχρονα μας χτυπάει και το καμπανάκι για την επόμενη ημέρα που κοντοζυγώνει. Το ερώτημα είναι το ακούμε;
