Στη νοτιοανατολική άκρη της Σιναϊτικής Χερσονήσου, σε μια περιοχή ιδιαίτερης ιστορικής και θρησκευτικής σημασίας, η Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς για την Ορθόδοξη πίστη και τον Ελληνισμό.
Στη βάση του Όρους Σινά, εκεί όπου σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη ο Μωυσής άκουσε για πρώτη φορά τη φωνή του Θεού, λειτουργεί αδιάλειπτα εδώ και δεκαπέντε αιώνες η Μονή της Αγίας Αικατερίνης. Ένα από τα ιερότερα και ιστορικότερα κέντρα της Ορθοδοξίας, το παλαιότερο χριστιανικό μοναστήρι στον κόσμο με συνεχή λειτουργία, παραμένει ενεργό σε έναν τόπο όπου υφίσταται συνεχείς πιέσεις και διεκδικήσεις.
Όπως αυτή της πρόσφατης απόφασης αιγυπτιακού δικαστηρίου, η οποία γνωστοποιήθηκε χθες (29 Μαΐου) και έχει προκαλέσει την αντίδραση και την ανησυχία σε πολιτικό, διπλωματικό και θρησκευτικό επίπεδο.
Στο επίκεντρο της διαφωνίας βρίσκεται η ερμηνεία της αποφάσεις, ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς συγκεκριμένων εκτάσεων γης που βρίσκονται πέριξ του κύριου κτιριακού συγκροτήματος της Μονής, τα οποία περιέρχονται στο αιγυπτιακό δημόσιο.
Η αιγυπτιακή πλευρά διαβεβαιώνει ότι κάτι τέτοιο δεν θα επηρεάσει τη θρησκευτική λειτουργία του μοναστηριού, ούτε τον χαρακτήρα του ως τόπου ορθόδοξης λατρείας.
Η μοναστική κοινότητα, ωστόσο, θεωρεί ότι η απόφαση αυτή υπονομεύει την αυτονομία της και εκθέτει τον χώρο σε μελλοντικές παρεμβάσεις, αφήνοντάς τον ουσιαστικά εκτεθειμένο στη διακριτική ευχέρεια της εκάστοτε Κυβέρνησης και εξουσίας.
«Στο εσωτερικό της φυλάσσονται μοναδικά κειμήλια της βυζαντινής τέχνης, από εικόνες πριν την Εικονομαχία».
Η ανησυχία που εκφράστηκε από τους μοναχούς έχει μεταφερθεί και στην Ελλάδα, όπου εκκλησιαστικοί και διπλωματικοί κύκλοι ζητούν σαφείς εγγυήσεις για τη προσωπική δέσμευση του πρόεδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα στις αρχές Μαΐου -και στον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριακή Μητσοτάκη-, να προστατεύσει τον ελληνορθόδοξο χαρακτήρα της μονής.
Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα, το βλέμμα στρέφεται και πάλι προς το Σινά. Σε έναν χώρο με ιστορία δεκαπέντε αιώνων, η ύπαρξη του οποίου υπενθυμίζει μια σπάνια συνέχεια. Ώρα να θυμηθούμε ποια είναι η περίφημη Μονή της Αγίας Αικατερίνης και τι την καθιστά σημείο αναφοράς όχι μόνο για την Ορθοδοξία, αλλά για ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο.
Πάνω από 1500 χρόνια ιστορίας
Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης ιδρύθηκε τον 6ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α’, ακριβώς στο σημείο όπου, κατά την Παλαιά Διαθήκη, ο Μωυσής αντίκρυσε τη Φλεγόμενη Βάτο.
Από τότε, παραμένει ενεργή, καθιστώντας τη το παλαιότερο εν λειτουργία χριστιανικό μοναστήρι στον κόσμο.
Στο εσωτερικό της φυλάσσονται μοναδικά κειμήλια της βυζαντινής τέχνης, από εικόνες πριν την Εικονομαχία και σπάνια ψηφιδωτά, έως τον περίφημο Σιναϊτικό Κώδικα, ένα από τα αρχαιότερα αντίγραφα της Αγίας Γραφής.
Το παρεκκλήσι της Βάτου, η αρχική βασιλική του Ιουστινιανού, το Σκευοφυλάκιο και η Βιβλιοθήκη με χειρόγραφα σε δεκάδες γλώσσες, μετατρέπουν τη Μονή σε ένα ζωντανό μουσείο του Χριστιανισμού. Μάλιστα, αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 2002.
Ξεχωριστή θέση κατέχει η λειψανοθήκη της Αγίας Αικατερίνης, όπου φυλάσσονται τα λείψανά της σε περίτεχνο μαρμάρινο κιβώριο. Ανάμεσα στα ιερά αντικείμενα βρίσκονται επίσης λειτουργικά σκεύη από πολύτιμα μέταλλα, όπως ποτήρια Θείας Ευχαριστίας, σταυροί, αρτοφόρια και λειψανοθήκες εξαιρετικής τέχνης.
«Το αιγυπτιακό κράτος ξεκίνησε την Μεγάλη Μεταμόρφωση της περιοχής, με επενδύσεις σε τουρισμό, υποδομές και στρατιωτική παρουσία».
Η Μονή διατηρεί ακόμη άμφια και ιερατικά ενδύματα, πολλά εκ των οποίων είναι έργα μικροτεχνίας με βυζαντινά ή κοπτικά στοιχεία. Στο αρχείο της στεγάζονται σπάνια ιστορικά έγγραφα: χρυσόβουλλα, φιρμάνια, πατριαρχικά σιγίλια κ.ά.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στον περίφημο «Αχτιναμέ», ένα έγγραφο (ειλητάριο) προστασίας που φέρεται να παραχώρησε ο ίδιος ο Προφήτης Μωάμεθ στους μοναχούς, υποσχόμενος ασφάλεια, αυτονομία και σεβασμό.
Το εσωτερικό της μονής με κάποια από τα πολύτιμα κειμήλια.
Η ύπαρξη και η συμβολική αξία του εγγράφου έγκειται στο ότι μέχρι και σήμερα χρησιμοποιείται ως ιστορικό τεκμήριο της ειρηνικής συμβίωσης Ισλάμ και Χριστιανισμού.
Η συμβίωση Ελλήνων και Αιγυπτίων και ο ρόλος των βεδουίνων
Η Μονή δεσπόζει στην έρημο του Σινά, κοντά στην ομώνυμη κοινότητα της Αγίας Αικατερίνης, που για αιώνες, υπήρξε χώρος συνύπαρξης μοναχών και βεδουίνων.
Η παράδοση θέλει οι βεδουίνοι αυτοί να κατάγονται από τους Χριστιανούς στρατιώτες που έστειλε ο Ιουστινιανός για να φρουρούν τη Μονή, οι οποίοι εξισλαμίστηκαν μεταγενέστερα. Ανά τους αιώνες, διατήρησαν το ρόλο τους ως «ανάχωμα» ουσιαστικά, ανάμεσα στη μονή και τον έξω κόσμο.
Από το 2020 όμως, το αιγυπτιακό κράτος ξεκίνησε την «Μεγάλη Μεταμόρφωση» της περιοχής, με επενδύσεις σε τουρισμό, υποδομές και στρατιωτική παρουσία, απαλλοτριώνοντας εδάφη, εκτοπίζοντας κοινότητες και μετατρέποντας την παραδοσιακή οικονομία σε εργαλείο εξαρτημένης εργασίας.
Η Μονή κινδυνεύει να μετατραπεί από τόπο προσευχής σε εμπορικό προϊόν. Το brand «Σινά» έχει ήδη αρχίσει να αξιοποιείται από ταξιδιωτικά γραφεία, influencers και κρατικούς φορείς.
«Θεωρείται τόπος Θεοφανίας, εκεί όπου η φλεγόμενη βάτος αποκάλυψε στον Μωυσή τον λόγο του Θεού: Εγώ ειμί ο ων».
Μια από τις πιο ανησυχητικές παραμέτρους είναι η σταδιακή μετατροπή των γειτονικών περιοχών σε resorts, με εκτεταμένες κατεδαφίσεις και κακοτεχνίες να πλήττουν το τοπίο. Ο κίνδυνος αλλοίωσης της φυσιογνωμίας της περιοχής είναι άμεσος.
Η ανάπτυξη αυτή, που πραγματοποιείται χωρίς ουσιαστική διαβούλευση με τον τοπικό πληθυσμό, περιλαμβάνει κατεδαφίσεις, αναγκαστικές μετεγκαταστάσεις και αυστηρό έλεγχο πρόσβασης από τις Αρχές.
Η σημασία της μονής για την Ορθοδοξία
Σήμερα, στη Μονή της Αγίας Αικατερίνης διαβιούν περίπου 20 μοναχοί. Πρόκειται κυρίως για Ελληνορθόδοξους, οι οποίοι ακολουθούν το τυπικό της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, με αυστηρό πρόγραμμα προσευχής, νηστείας και προσωπικής εργασίας.
Η καθημερινότητα τους περιλαμβάνει αγρυπνίες, ψαλμωδίες, χειρωνακτική εργασία, διακονία στον ξενώνα και διαχείριση της μοναδικής βιβλιοθήκης του μοναστηριού.
Η ζωή τους είναι απομονωμένη αλλά όχι αποκομμένη. Διατηρούν επαφές με τους βεδουίνους της περιοχής, στηρίζουν τους προσκυνητές και συνεργάζονται με ερευνητές και συντηρητές από όλον τον κόσμο.
Η Μονή λειτουργεί επίσης ως τόπος υποδοχής προσκυνητών, με προγραμματισμένες επισκέψεις και αυστηρούς κανόνες διαμονής.
Η Αγία Αικατερίνη είναι μοναδική, όχι μόνο λόγω της ιστορικής της αδιάλειπτης παρουσίας, αλλά και για τον θεολογικό της ρόλο στον Ορθόδοξο κόσμο, καθώς θεωρείται τόπος Θεοφανίας, εκεί όπου η φλεγόμενη βάτος αποκάλυψε στον Μωυσή τον λόγο του Θεού: «Εγώ ειμί ο ων».
Η παράδοσή της αποτελεί σημείο αναφοράς για την Εκκλησία μας, συγκρίσιμο με το Άγιον Όρος, αν και διαφορετικής τυπολογίας.
Η Μονή Σινά ως σταθεροποιητικός παράγοντας
Η περιοχή κατέχει μεγάλη στρατηγική σημασία καθώς συνορεύει με το Ισραήλ, την Παλαιστίνη και την Ερυθρά Θάλασσα, ενώ αποτελεί στόχο εξτρεμιστικών οργανώσεων, όπως το Ισλαμικό Κράτος.
Η παρουσία της Μονής ωστόσο, έχει χρησιμεύσει ως άτυπος σταθεροποιητικός παράγοντας και ως σύμβολο ειρήνης και ενότητας.
Υπάγεται στην Εκκλησία του Σινά και διατηρεί στενούς δεσμούς με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Η συμβολική αξία της Μονής ενισχύεται και από τη μακροχρόνια ειρηνική συνύπαρξη με μουσουλμανικές κοινότητες, αλλά και από τη διαχρονική λειτουργία της ως διαθρησκειακής γέφυρας.
Αυτά τα στοιχεία είναι που η Ορθόδοξη Εκκλησία επιδιώκει να διατηρήσει ζωντανά και μάχεται σθεναρά για τα δικαιώματά της.https://www.tovima.gr/editor/kartsagkouli-ntiana/
