Η πολιτική κρίση στη Γαλλία βαθαίνει μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Μπαϊρού. Το μεγάλο ερώτημα είναι αν θα φτιαχτεί κυβέρνηση με συμμετοχή των Σοσιαλιστών και των Οικολόγων.
Όπως ήταν αναμενόμενο η κυβέρνηση του Φρανσουά Μπαϊρού καταψηφίστηκε – με όρους ταπεινωτικής ήττας – από την Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Αυτό σε μεγάλο βαθμό ήταν αναμενόμενο από τη στιγμή που ο απερχόμενος Γάλλος πρωθυπουργός επέλεξε να περάσει αυτόν τον προϋπολογισμό, που στη Γαλλία αντιμετωπίζεται ως κήρυξη πολέμου στο κοινωνικό κράτος, με μια ρητορική που κατηγορούσε τους Γάλλους πολίτες ως περίπου συνυπεύθυνους για την αύξηση του δημοσίου χρέους και τη δημοσιονομική επιδείνωση, σε μια γαλλική εκδοχή του «μαζί τα φάγαμε».
Γι’ αυτό και αρκετοί κατηγόρησαν τον Μπαϊρού ότι ουσιαστικά επέλεξε τον δρόμο μιας «ηρωικής εξόδου» αντί διαπραγμάτευσης για να περάσει ο προϋπολογισμός. Ας μην ξεχνάμε ότι η κυβέρνησή του ήταν μια κυβέρνηση μειοψηφίας που επιβίωνε πρωτίστως γιατί μπορούσε να αντέξει τις διάφορες προτάσεις δυσπιστίας σε βάρος της (κυρίως γιατί οι Σοσιαλιστές και η Ακροδεξιά δεν τις στήριξαν), όμως από τη στιγμή που ο Μπαϊρού επέλεξε να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης ήταν νομοτελειακό ότι θα την έχανε και θα έπρεπε να παραιτηθεί.
Βεβαίως, με αυτό τον τρόπο έχουμε τη δεύτερη κατάρρευση κυβέρνησης μέσα στην ίδια κοινοβουλευτική θητεία: μπορεί ο Μπαϊρού να άντεξε περισσότερο από τον Μισέλ Μπαρνιέ, που κατάρρευσε μετά από τρεις μήνες, όμως και πάλι η εικόνα είναι ίδια: μια βαθιά πολιτική κρίση.
Η κρίση αυτή δεν οφείλεται απλώς και μόνον στον τρόπο που σήμερα η γαλλική πολιτική σκηνική φαντάζει τριχοτομημένη ανάμεσα στην Ακροδεξιά, το χώρο του Κέντρου και της Κεντροδεξιάς και τον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς, αλλά και στο πώς αυτή είναι μια τριχοτόμηση που σε μεγάλο βαθμό αποτυπώνει και την τριχοτόμηση της κοινωνίας ανάμεσα στα παραδοσιακά μικροαστικά αλλά και εργατικά στρώματα που στηρίζουν την Ακροδεξιά, την μεσαία τάξη που συσπειρώνεται γύρω από το Κέντρο και τα πιο μορφωμένα εργαζόμενα στρώματα και τους εργαζόμενους μεταναστατευτικής καταγωγής που τείνουν να ψηφίζουν την Αριστερά. Αποτυπώνει ακόμη και το βαθύ ρήγμα που φέρνουν οι πολιτικές λιτότητας που δημιουργούν ένα βαθύ ρήγμα και φέρνουν στην ίδια διαμαρτυρόμενη μεριά ένα πολύ ευρύτερο φάσμα κοινωνικών στρωμάτων, κάτι που αποτυπώθηκε και στο ενωτικό κάλεσμα για κινητοποίηση όλων των συνδικαλιστικών οργανώσεων στις 10 Σεπτεμβρίου.
Όμως, η πτώση της κυβέρνησης Μπαϊρού αποτυπώνει και ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα, Την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να μεταφέρει ένα μέρος των πόρων της προς την κατεύθυνση του επανεξοπλισμού αποδεικνύεται ότι τυχόν υποχρηματοδότηση του κοινωνικού κράτους ενέχει τον κίνδυνο κοινωνικών εκρήξεων και πολιτικών κρίσεων.
Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι η επόμενη μέρα και οι αποφάσεις που θα πάρει ο Εμανουέλ Μακρόν. Υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να δοκιμάσει να κάνει πάλι αυτό που έκανε το 2024 όταν κάλεσε πρόωρες βουλευτικές εκλογές που διαμόρφωσα την τρέχουσα σύνθεση της Εθνοσυνέλευσης και δεν είναι δεδομένο ότι θα έβγαζαν εύκολα μια κυβερνητική πλειοψηφία, πέραν ίσως του να καταγράψουν περαιτέρω άνοδο της Ακροδεξιάς. Υπάρχει, τυπικά, η δυνατότητα να παραιτηθεί και να καλέσει πρόωρες προεδρικές εκλογές, όμως αυτό θα σήμαινε τη δική του ηρωική έξοδο.
Εάν τώρα ο Μακρόν αναζητήσει έναν αντικαταστάτη του Φρανσουά Μπαϊρού, δηλαδή αναζητήσει τον πέμπτο πρωθυπουργό σε δύο χρόνια, το μεγάλο ερώτημα είναι εάν θα δώσει την πρωθυπουργία σε έναν εκπρόσωπο των Σοσιαλιστών. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα έχει κάνει σαφές ότι θα στήριζε μια κυβέρνηση εάν είχε την πρωθυπουργία, σε αυτή την κατεύθυνση κινούνται και οι Οικολόγοι και πιθανώς και άλλα τμήμα του Νέου Λαϊκού Μετώπου, πλην φυσικά της Ανυπότακτης Γαλλίας, που θεωρεί ότι μια τέτοια κίνηση θα αποτελούσε ουσιαστικά ένα πολιτικό «σωσίβιο» για τον Εμανουέλ Μακρόν. Προφανώς ο πολιτικός υπολογισμός των Σοσιαλιστών είναι να μπορέσουν να αντέξουν μέχρι τις επόμενες προεδρικές εκλογές και να μπορέσουν να διεκδικήσουν ένα μέρος της επιρροής της «Μακρονίας», δεδομένης και της απουσίας του Μακρόν από την επόμενη προεδρική εκλογή, καθώς θα έχει συμπληρώσει το όριο των δύο συνεχόμενων θητειών.
Το ζήτημα είναι ότι ακόμη και μια τέτοια κυβέρνηση, με την υποστήριξη Κεντροδεξιάς, Κέντρου και μερίδας της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι θα πετύχει αυτά που δεν κατάφερε η κυβέρνηση Μπαϊρού, ακόμη και εάν καταφέρει να αντέξει τυχόν προτάσεις δυσπιστίας – δεδομένου ότι η Ακροδεξιά δεν δείχνει να βιάζεται.
Και αυτό γιατί το ερώτημα στη Γαλλία δεν αφορά τόσο τη γεωμετρία της κυβέρνησης, αλλά το πόσο θα μπορέσει να αντέξει μια κυβέρνηση που θα δοκιμάσει να εφαρμόσει την πολιτική της λιτότητας, ένα είδος «Μνημονίου αλά Γαλλικά» υπό το βάρος της πίεσης των αγορών και της αύξησης του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους, και άρα να αναμετρηθεί με το βαθιά κοινωνικά ρήγματα και τις ενδεχόμενες κοινωνικές εκρήξεις που αυτή η πολιτική θα προκαλέσει, αλλά και την αναπόφευκτη πολιτική αιμορραγία των κομματικών σχηματιστών που θα ταυτιστούν με μια τέτοια πολιτική.
Είναι προφανές ότι η Ακροδεξιά θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί όλη αυτή τη συνθήκη για να εμπεδώσει τη διεύρυνση της επιρροής της και να παρουσιαστεί ως η εναλλακτική λύση. Από την άλλη η Ανυπότακτη Γαλλία θα μπορούσε μέσα από την αποδιάρθρωση του Νέου Λαϊκού Μετώπου να δοκιμάσει να διεκδικήσει να είναι η αριστερή έκφραση της κοινωνικής δυσαρέσκειας και το πραγματικό «αντίπαλο δέος» στην Ακροδεξιάς, αλλά αυτό θα απαιτούσε μια ακόμη μεγαλύτερη διεύρυνση της επιρροής της. Καθόλου τυχαία η πρώτη αντίδραση του Ζαν Λουκ Μελανσόν στην καταψήφιση της κυβέρνησης Μπαϊρού ήταν να δηλώσει ότι πρέπει να φύγει και ο Μακρόν.
