ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΝΕΟ ΚΩΔΙΚΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
Προγραμματικές Συμβάσεις
Η προγραμματική σύμβαση αποτελεί σημαντικό εργαλείο συνεργασίας μεταξύ φορέων του Δημοσίου, ΝΠΔΔ και άλλων νομικών προσώπων όπως ορίζεται στην παρ. 1α του αρ.100 του Ν. 3852/2010 , διευκολύνοντας την υλοποίηση αναπτυξιακών έργων και την αποτελεσματικότερη διαχείριση πόρων. Ο επαναπροσδιορισμός του νομοθετικού πλαισίου κρίνεται αναγκαίος για την ενίσχυση της διαφάνειας, της ευελιξίας και της αποτελεσματικότητας αυτών των συμβάσεων και κυρίως ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες ανάγκες της δημόσιας διοίκησης.
Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο – άρθρο 100 του 3852/2010, κατόπιν τροποποίησης από το άρθρ. 8 παρ. 9 και 10 του ν. 4071/2012 και το άρθρο 36 του ν.4257/2014, άρθρο 21 παρ.3 Ν.4690/2020, άρθρο 64 Ν.4830/2021, το άρθρο 46 και 75 Ν.4954/2022 κ.α. – έχει ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως από το Ελεγκτικό Συνέδριο σε επίπεδο προληπτικού ελέγχου, οδηγώντας σε διαφοροποιήσεις στην εφαρμογή του μεταξύ των ΟΤΑ.
Είναι αναγκαίο ένα σαφές και ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο που θα ενσωματώνει τη νομολογία του Ελεγκτικού Συνεδρίου και θα εξειδικεύει ειδικές κατηγορίες προγραμματικών συμβάσεων, όπως αυτές της πολιτισμικής ανάπτυξης, με πανεπιστημιακά ερευνητικά ινστιτούτα (Ν. 3685/2008), την Εκκλησία της Ελλάδος (Ν. 590/1977) και τους Αναπτυξιακούς Οργανισμούς (Ν. 4674/2020).
Ιδιαίτερα για τις προγραμματικές συμβάσεις με Αναπτυξιακούς Οργανισμούς, κρίνεται σκόπιμη ξεχωριστή νομοθετική ρύθμιση που θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, διασφαλίζοντας την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα αυτής της συνεργασίας.
—
Μεταφορά Μαθητών
Σύμφωνα με την παρ. Η αριθμ. 21 του αρ. 186 του Ν. 3852/2010 όπως ισχύει οι Περιφέρειες έχουν την αρμοδιότητα για την ανάθεση της μεταφοράς μαθητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Παρά τις τεράστιες προσπάθειες των Περιφερειών να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αρμοδιότητάς τους, το υφιστάμενο σύστημα παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα και ως εκ τούτου κρίνεται σκόπιμο να επανεξεταστεί η εν λόγω αρμοδιότητα καθώς οι όποιες δυσχέρειες που παρουσιάζονται έχουν τελικό αποδέκτη τον μαθητή.
Συγκεκριμένα, οι Περιφέρειες, πριν την ανάθεση της υπηρεσίας, δεν έχουν άμεση
πρόσβαση σε όλα τα απαραίτητα δεδομένα για τη σύνταξη του φυσικού αντικειμένου της διακήρυξης. Εν συνεχεία, μετά την ανάθεση, οι Περιφέρειες αναλαμβάνουν το ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ του αναδόχου και των τοπικών διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, γεγονός που καθυστερεί και επιβαρύνει τη διαδικασία της μεταφοράς μαθητών, παρόλες τις καλές τους προθέσεις και προσπάθειες.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η διασφάλιση της εκπαίδευσης είναι η κατεξοχήν αρμοδιότητα του Υπουργείου Παιδείας, θεωρούμε ότι θα πρέπει να έχει και την αρμοδιότητα της μεταφορά μαθητών μεριμνώντας για την απρόσκοπτη προσέλευση όλων των παιδιών στο σχολείο.
—
Διαχείριση Υδατορεμάτων
Σύμφωνα με την παρ. ΣΤ-15 του αρ. 186 του Ν. 3852/2010 οι Περιφέρειες έχουν την αρμοδιότητα για τον καθαρισμό και την αστυνόμευση των ρεμάτων και απαλλοτριωμένων χώρων παρά τα ρέματα.
Είναι απαραίτητο, ωστόσο, να επεκταθεί η διατύπωση της νομοθεσίας έτσι ώστε να περιλαμβάνει και τη διαχείριση των υπογειοποιημένων υδατορεμάτων εντός των ορίων των οικισμών ώστε να μην υπάρχει σύγχυση αρμοδιοτήτων μεταξύ ΟΤΑ α και β βαθμού.
Επιπλέον, πρέπει να διευκρινιστεί το ιδιοκτησιακό των υδατορεμάτων καθώς και η αρμοδιότητα υποβολής των αντίστοιχων δηλώσεων στο Εθνικό Κτηματολόγιο.
Ενώ είναι ξεκάθαρο ότι οι Περιφέρειες έχουν την αρμοδιότητα του καθαρισμού των ρεμάτων για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας, η ισχύουσα νομοθεσία δεν αποσαφηνίζει ποιος φέρει την ευθύνη για τον καθαρισμό των πρανών τους, όταν αυτό απαιτείται για λόγους πυροπροστασίας. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίο να υπάρξει νομοθετική διευκρίνιση, ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη και αποτελεσματική υλοποίηση των απαιτούμενων καθαρισμών.
—
Προσωπικό για την αντιμετώπιση των αναγκών των Διευθύνσεων Μεταφορών και Επικοινωνιών
Στο άρθρο 13 του ν. 4599/19, σύμφωνα με τις διατάξεις του οποίου αυξήθηκε η τιμή των παραβόλων για τη θεωρητική εξέταση και τη δοκιμασία προσόντων και συμπεριφοράς των υποψηφίων οδηγών και οδηγών (εξέταστρα) από 10 ευρώ στην τιμή των 15 ευρώ, ορίζεται ότι το 1/3 του ποσού αποδίδεται στη Περιφέρεια και διατίθεται αποκλειστικά για την κάλυψη πάσης φύσεως αναγκών που αφορούν τις εξετάσεις, εκτός από την καταβολή αποζημίωσης των εξεταστών.
Σύμφωνα δε και με τις παλαιότερες διατάξεις της αριθμ. 1012568/120β/Τ.& Ε.Φ./10-2-2004 (φεκ 365/β) ΚΥΑ, που εκδόθηκε κατ΄ εξουσιοδότηση του άρθρου 27 του ν. 3220/04, τα έσοδα από τα τέλη μεταβίβασης και άδειας αυτοκινήτων εισπράττονται υπέρ της Περιφέρειας και διατίθενται κατά προτεραιότητα για την κάλυψη αναγκών των Διευθύνσεων Μεταφορών και Επικοινωνιών των Περιφερειακών Ενοτήτων.
Οι παραπάνω ρυθμίσεις αποτελούν επίσημη αναγνώριση ότι οι Υπηρεσίες Μεταφορών και Επικοινωνιών των Περιφερειακών Ενοτήτων, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στο έργο της διεκπεραίωσης των πολυπληθών και πολυποίκιλων αρμοδιοτήτων που αποτελώντας πηγή εσόδων καλύπτουν κυρίως ανάγκες της καθημερινότητας των πολιτών, έχουν ανάγκη ενίσχυσης που αφορά πρωτίστως στη στελέχωσή των με το αναγκαίο και κατάλληλο προσωπικό. Η ανάγκη αυτή έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια λόγω μη αναπλήρωσης των κενών που προκύπτουν λόγω συνταξιοδότησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την οριακή και σε πολλές περιπτώσεις προβληματική λειτουργία των Υπηρεσιών.
Κατόπιν τούτων θεωρούμε σκόπιμο να δοθεί η δυνατότητα στις Περιφέρειες να προσλαμβάνουν προσωπικό χωρίς την απαιτούμενη έγκριση, για την αντιμετώπιση υπηρεσιακών αναγκών των Διευθύνσεων Μεταφορών και Επικοινωνιών, η αμοιβή του οποίου θα καλύπτεται από το ποσό που αποδίδεται στις Περιφέρειες από τα ανωτέρω παράβολα.
—
Επαρχιακό Οδικό Δίκτυο
Σύμφωνα με την παράγραφο ΣΤ αριθμ. 1 του άρθρου 186 του Ν. 3852/2010 όπως ισχύει, οι Περιφέρειες έχουν την αρμοδιότητα για την κατασκευή, συντήρηση και ανακαίνιση των οδών του επαρχιακού οδικού δικτύου. Θεωρούμε απαραίτητο τον επαναπροσδιορισμό των οδών που εντάσσονται στο επαρχιακό οδικό δίκτυο, δεδομένου ότι οι αποφάσεις κατάταξής τους χρονολογούνται πριν από το 1960, με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνονται πλέον στα σύγχρονα χαρακτηριστικά και απαιτήσεις του οδικού δικτύου.
—
ΕΝΙΑΙΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΔΑΠΑΝΩΝ
Κρίνεται απαραίτητο να δημιουργηθεί και να διανεμηθεί προς όλες τις Περιφέρειες ένας ξεκάθαρος και πλήρης οδηγός δαπανών, ο οποίος θα χρησιμοποιείται ως βασικό εργαλείο στο στάδιο της εκκαθάρισης. Η ευθύνη των υπαλλήλων που αναλαμβάνουν την εκκαθάριση των δαπανών είναι ιδιαίτερα μεγάλη, καθώς η σχετική νομοθεσία και η νομολογία είναι περίπλοκες και συχνά αλληλοσυγκρουόμενες. Αυτό δημιουργεί καθυστερήσεις, δυσκολίες στην εφαρμογή των κανονισμών και, τελικά, επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία των Περιφερειών, καθώς η διαχείριση των οικονομικών τους απαιτεί σαφή και ενιαία καθοδήγηση.
—
ΔΙΚΤΥΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
Θα μπορούσε να συσταθεί ένα δίκτυο συνεργασίας μεταξύ ομοειδών διευθύνσεων διαφορετικών Περιφερειών, στο οποίο θα συμμετέχουν και εκπρόσωποι από τα αρμόδια Υπουργεία. Μέσω αυτού του δικτύου, οι υπηρεσίες θα μπορούν να ανταλλάσσουν εμπειρίες και να επιλύουν κοινά ζητήματα που προκύπτουν στην εφαρμογή της νομοθεσίας και τη διαχείριση των διοικητικών διαδικασιών. Μια τέτοια πρωτοβουλία θα ενίσχυε τη συνέργεια μεταξύ των Περιφερειών, θα διασφάλιζε ενιαία ερμηνεία των κανονισμών και θα βελτίωνε συνολικά τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης.
—
4412/2016 – Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών
Ο Ν. 4412/2016, ως ο βασικός νόμος για τις δημόσιες συμβάσεις, χρειάζεται επειγόντως συνολική αναδιαμόρφωση. Οι αλλεπάλληλες τροποποιήσεις και προσθήκες τον έχουν καταστήσει περίπλοκο και δυσνόητο, δυσχεραίνοντας την εφαρμογή του από τις αναθέτουσες αρχές και τους οικονομικούς φορείς. Είναι πλέον απαραίτητο να αναδιατυπωθεί με σαφήνεια, να επικαιροποιηθεί σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες και να απλοποιηθεί, ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη διαφάνεια, αποτελεσματικότητα και ταχύτητα στις διαδικασίες των δημόσιων συμβάσεων.
Ενδεικτικά:
Το άρθρο 221 του Ν. 4412/2016 αφορά τα όργανα διενέργειας διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων και τη λειτουργία τους. Ο τρόπος λειτουργίας των επιτροπών καθώς και σύνθεση τους όπου απαιτείται συμμετοχή από άλλου φορείς συχνά δημιουργούν καθυστερήσεις. Προτείνεται οι επιτροπές να απαρτίζονται μόνο από μέλη της Αναθέτουσας Αρχής.
Παρόλο που το άρθρο 6 του Ν. 4412/2016 απαγορεύει την κατάτμηση συμβάσεων, δεν υπάρχει σαφής ορισμός που να καλύπτει όλες τις περιπτώσεις. Αυτό έχει οδηγήσει σε αποκλίνουσες ερμηνείες από τις δημόσιες αρχές, σε νομικές αβεβαιότητες για τους αναδόχους και τις αναθέτουσες αρχές καθώς και σε καθυστερήσεις έργων λόγω αμφισβητήσεων. Κρίνεται ότι είναι απαραίτητο να ξεκαθαριστεί στη νομοθεσία τι συνιστά κατάτμηση στις δημόσιες συμβάσεις.
