Ειρηναίος Γαλανάκης: Το ορθό και το δύσκολο
Επανάσταση των συνειδήσεων
Στις 30 Απριλίου 2013, Μεγάλη Τρίτη, εκοιμήθη εν Κυρίω ο μητροπολίτης πρώην Κισάμου και Σελίνου κυρός Ειρηναίος Γαλανάκης, σε ηλικία 102 ετών.
Ο μητροπολίτης Ειρηναίος, που είχε γεννηθεί στο Νεροχώρι Αποκορώνου Χανίων στις 10 Νοεμβρίου 1911, υπήρξε ένας σπουδαίος ιεράρχης, μια από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές φυσιογνωμίες της Κρήτης κατά τον 20ό αιώνα.
Ο κατά κόσμον Μιχαήλ Γαλανάκης ήταν ένα από τα δώδεκα παιδιά της αγροτικής οικογένειας του Γεωργίου Γαλανάκη και της Σοφίας Μαριακάκη.
Αφού τελείωσε το δημοτικό στη γενέτειρά του και έλαβε το ενδεικτικό της Β’ τάξεως του Γυμνασίου Βάμου, φοίτησε στο ιεροδιδασκαλείο της μονής Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων, στο Ακρωτήρι Χανίων.
Το 1933, ύστερα από εξετάσεις, ενεγράφη στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, όπου φοίτησε μέχρι το πέρας των σπουδών του, το 1937.
Ακολούθως, επί μία δεκαετία, υπηρέτησε ως καθηγητής σε διάφορα γυμνάσια των Χανίων, ενώ συγχρόνως ανέπτυξε αξιόλογη θρησκευτική και κοινωνική δράση στο πλευρό τού τότε επισκόπου Κυδωνίας και Αποκορώνου Αγαθάγγελου Ξηρουχάκη.
Το 1943, εξαιτίας επαναστατικού κηρύγματός του στο μητροπολιτικό ναό των Χανίων αλλά και της εν γένει πατριωτικής δράσης του, συνελήφθη από τις γερμανικές κατοχικές Αρχές, οδηγήθηκε στις φυλακές της Αγιάς και καταδικάστηκε σε θάνατο. Η εκτέλεσή του αποτράπηκε χάρη στη δυναμική παρέμβαση του επισκόπου Κυδωνίας και Αποκορώνου Αγαθάγγελου Ξηρουχάκη, καθώς και διαφόρων θρησκευτικών και φιλανθρωπικών σωματείων των Χανίων.
Το 1946 εκάρη μοναχός, χειροτονήθηκε διάκονος και στη συνέχεια πρεσβύτερος, λαμβάνοντας το όνομα Ειρηναίος. Πολύ σύντομα ανέλαβε τα καθήκοντα του υποδιευθυντή της Εκκλησιαστικής Σχολής Κρήτης, όπου δίδαξε θεολογικά μαθήματα έως το 1957, όταν εξελέγη επίσκοπος Κισάμου και Σελίνου. Ενδιαμέσως, την περίοδο 1950-1952, πραγματοποίησε ως υπότροφος μεταπτυχιακές θεολογικές σπουδές στη Γαλλία (Πανεπιστήμια Παρισίων και Λίλλης), ενώ το 1956 μετέβη στη Φραγκφούρτη προς συνέχιση των σπουδών του.
Στις 8 Δεκεμβρίου 1957 ο Ειρηναίος χειροτονήθηκε επίσκοπος, ενώ η ενθρόνισή του ως νέου επισκόπου Κισάμου και Σελίνου πραγματοποιήθηκε παραμονές των Χριστουγέννων, στις 22 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους.
Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντά του στην Επισκοπή Κισάμου και Σελίνου, ο Ειρηναίος επέδειξε αξιοθαύμαστη εκκλησιαστική και κοινωνική δραστηριότητα, ιδρύοντας πολλά πνευματικά και κοινωφελή ιδρύματα (οικοτροφεία αρρένων και θηλέων κ.λπ.). Εξάλλου, ο Ειρηναίος έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την επαγγελματική αποκατάσταση των νέων ανθρώπων της περιοχής του, καθώς και για τη διατήρηση της μουσικής παράδοσης, των ηθών και των εθίμων του τόπου του.
Το 1965 ο Ειρηναίος ίδρυσε την Ορθόδοξο Ακαδημία Κρήτης, η οποία εγκαινιάστηκε επισήμως τον Οκτώβριο του 1968 και λειτουργεί έκτοτε ως ένα ανοιχτό εργαστήρι διαλόγου της Εκκλησίας με τη διανόηση και την κοινωνία.
Το 1972 ο Ειρηναίος εξελέγη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο μητροπολίτης Γερμανίας. Εγκαταστάθηκε στη Βόννη, όπου ανέπτυξε αξιόλογη εκκλησιαστική και κοινωνική δράση, προς όφελος τόσο των ελλήνων μεταναστών όσο και ολόκληρου του γερμανικού λαού.
Το 1981 ο Ειρηναίος επέστρεψε στην Κρήτη και ανέλαβε εκ νέου αρχιερατικά καθήκοντα στη Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου. Στη δεύτερη αρχιερατεία του, η οποία αποτέλεσε φυσική συνέχεια της πρώτης, ο Ειρηναίος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση σε εκδηλώσεις υπέρ της ειρήνης.
Τον Ιούνιο του 2005, σε ηλικία 94 ετών, ο Ειρηναίος υπέβαλε την παραίτησή του από τη θέση του μητροπολίτη λόγω της προβεβηκυίας ηλικίας του.
Στις 23 Αυγούστου 2005, ημέρα των ονομαστηρίων του, ο Ειρηναίος αποχαιρέτησε συγκινημένος τον κλήρο και το λαό της αγαπημένης του μητρόπολης και αποσύρθηκε προς περισυλλογή και μελέτη πλησίον των οικείων του.
Ο Ειρηναίος διακρίθηκε για τις κοινωνικές ευαισθησίες του και την εργατικότητά του, την εκκλησιαστική δράση του, τη θεολογική και φιλοσοφική μόρφωσή του, το συγγραφικό έργο του, ενώ αγαπήθηκε και τιμήθηκε από τους πιστούς ως καλός ποιμήν, ως αγνός άνθρωπος και πατριώτης.
Στις 9 Αυγούστου 2019 τελέστηκαν στο Καστέλι Κισ(σ)άμου τα αποκαλυπτήρια του ανδριάντα του μακαριστού Ειρηναίου Γαλανάκη. Στην τελετή παρέστη ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, ο οποίος, στην ομιλία που εκφώνησε, ανέφερε μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:
[…] Ο μακαριστός μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης, ο επονομαζόμενος και «παππούς της Κρήτης», υπήρξε μέγας ιεράρχης της Ορθοδοξίας και βαθύτατος ανθρωπιστής. Με τα έργα του και τη βιοτή του συνέβαλε καθοριστικώς στην ανάδειξη του Δήμου Κισσάμου, αλλά κυρίως του ανθρωποκεντρικού μηνύματος της ορθόδοξης πίστης μας, πολύ πέραν των συνόρων της πατρίδας μας.
Ας μου επιτραπεί στο σημείο αυτό να υπενθυμίσω το καίριας σημασίας γεγονός ότι τις απόψεις του μακαριστού μητροπολίτη Κισάμου και Σελίνου κυρού Ειρηναίου Γαλανάκη χαρακτήριζαν η ασίγαστη έγνοια για την κοινωνική δικαιοσύνη, για τη συνάντηση και τον διάλογο της Ορθοδοξίας με τη σύγχρονη επιστήμη, για τις συλλογικές δράσεις προς ανακούφιση του ασθενέστερου συνανθρώπου μας και για τη διακονία της Εκκλησίας προς τον άνθρωπο.
Η σημαντικότερη παρακαταθήκη που μας άφησε είναι το μεγάλο μήνυμα της επανάστασης των συνειδήσεων, όπως είναι και ο τίτλος ενός ολιγοσέλιδου, αλλά πυκνότατου σε νοήματα, βιβλίου του. Η επανάσταση των συνειδήσεων, κατά τον Ειρηναίο, σημαίνει —όπως εύστοχα συμπυκνώνει ο σημερινός γενικός διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης, δρ Κωνσταντίνος Ζορμπάς— «την αναθεώρηση που έχουμε να κάμουμε στην ίδια τη δομή της σκέψης μας και της συνείδησής μας, για να μπορούμε να δούμε όχι μόνο καθαρές και παρθένες τις αιώνιες αξίες της ζωής, αλλά και για να μπορούμε να συλλάβουμε τα νέα οράματα, τις νέες πραγματικότητες, που σχηματίζονται σιγά-σιγά σαν παγκόσμια συνείδηση στον σημερινό κόσμο».
Σταθερή πεποίθηση του Ειρηναίου υπήρξε πως η σημερινή κρίση του κόσμου δεν θα υπερνικηθεί μόνο με πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες πρέπει ασφαλώς να γίνουν, ούτε με τις τεχνολογικές αλλαγές που επέρχονται με ταχύτατους ρυθμούς, αλλά ότι προπάντων απαιτείται μία βαθιά πνευματική αλλαγή, μια θεμελιακή επανοικοδόμηση του ανθρώπου. Με βάση αυτήν του την πεποίθηση, ο Ειρηναίος απηύθυνε μήνυμα προς τον τόπο μας και τον λαό μας, που συνιστούσε εγερτήριο ψυχών και συνειδήσεων.
Ο Ειρηναίος πάντοτε συνέδεε τα μηνύματα της ορθόδοξης πίστης μας με αρχές και αξίες που θα έπρεπε, κατά τη γνώμη του, να χαρακτηρίζουν την ατομική αλλά και τη συλλογική μας ζωή.
Είναι χαρακτηριστικό το ακόλουθο απόσπασμα από επιστολή την οποία απηύθυνε προς την εφημερίδα Χανιώτικα Νέα, την Πρωτοχρονιά του 1995, με τίτλο «Τα Χανιά πρέπει να ζήσουν και να πρωτοπορήσουν»: «Να ξαναβρούμε το πνεύμα του Θερίσου. Μα το πνεύμα του Θερίσου το εμπνεύσανε μεγάλα εθνικά ιδεώδη, της ελευθερίας και της αποκατάστασης του ελληνισμού, και τα ενσαρκώνανε άνθρωποι της Κρήτης με γνήσια και τίμια πατριωτικά αισθήματα.
Τα σημερινά ιδεώδη είναι να μη δουλεύωμε τη γη μας, να μην κάνωμε παιδιά και να μας φέρνουν τα διπλώματα σπουδών στο σπίτι μας. Και για τα ιδεώδη αυτά, δυστυχώς, δουλεύουνε πολλοί. Ποιος θα αλλάξει, λοιπόν, αυτό το στείρο και αρνητικό πνεύμα και θα στρέψει το ρωμαλέο και δημιουργικό πνεύμα της Κρήτης και όλου του ελληνισμού σε γνήσια και δημιουργικά οράματα και έργα του λαού μας;»
Είναι προφανές ότι ο σπουδαίος αυτός ιεράρχης ήθελε να εμπνεύσει όλους εμάς, τους Έλληνες —διαχρονικώς και όχι μόνο τους συγκαιρινούς του—, να πράττουμε το ορθό και το δύσκολο, καθώς επιτάσσει η Ιστορία μας και ο προορισμός μας […].https://www.in.gr/author/ster/
