Μόλις τρία από τα 24 ΑΕΙ έχουν γυναίκα πρύτανη – Τι δείχνουν τα στοιχεία για τις έμφυλες ανισότητες στον ακαδημαϊκό χώρο.
Μπορεί στα ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) να έχουν γίνει αρκετά βήματα στο θέμα της ισότητας των φύλων, ο δρόμος, όμως, φαίνεται να είναι ακόμα μακρύς.
Για πολλούς λόγους. Κι αν οι αριθμοί έχουν μια αξία, αν δίνουν μια αφορμή για προβληματισμό, ας σκεφτούμε κάτι: ενώ στον φοιτητικό πληθυσμό πλειοψηφούν οι γυναίκες, ανεβαίνοντας στη δομή του κάθε ιδρύματος αυτή η αναλογία ανατρέπεται άρδην. Τόσο στο ακαδημαϊκό όσο και στο διοικητικό επίπεδο.
Η έμφυλη ανισότητα στο σύνολο των διδασκόντων στα ΑΕΙ παραμένει σταθερή στο 62% μεταξύ 2019 – 2022
Είναι χαρακτηριστικό ότι έχουμε μόνο 3 πρυτάνισσες στα 24 ΑΕΙ (ποσοστό 12,5%) – συγκεκριμένα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και στο Πάντειο. Σύμφωνα δε με τα στοιχεία του Δικτύου των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα ΑΕΙ, σε 7 από τα 24 ιδρύματα – ποσοστό 29,2% δηλαδή – δεν υπάρχει καμία γυναίκα στα πρυτανικά συμβούλια.
Οριζόντιοι διαχωρισμοί
«Στα πανεπιστήμια υπάρχουν οι έμφυλες ανισότητες όπως και σε όλους τους εργασιακούς χώρους. Υπάρχουν οριζόντιοι διαχωρισμοί, δηλαδή οι άνδρες είναι πολύ περισσότεροι στην ιεραρχική δομή (κέντρα αποφάσεων και ακαδημαϊκές βαθμίδες) αλλά και κάθετοι διαχωρισμοί, δηλαδή υπάρχουν ‘ανδρικές’ και ‘γυναικείες’ επιστημονικές ειδικότητες και εξειδικεύσεις» λέει στα «ΝΕΑ» η Μαρία Στρατηγάκη, ομότιμη καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Γυναικών Πανεπιστημιακών (ΕΛΕΓΥΠ).
«Για να ανατραπούν αυτές οι ανισότητες απαιτούνται ριζικές αλλαγές στις διαδικασίες, όπως ποσοστώσεις στις νέες θέσεις, αλλά και στον τρόπο της ακαδημαϊκής εξέλιξης και αξιολόγησης της ερευνητικής και διδακτικής εμπειρίας. Στόχος είναι το φύλο να μην παρεμβαίνει ρητά ή άρρητα στις διαδικασίες εκλογών ή εξέλιξης του ανθρώπινου δυναμικού στα πανεπιστήμια. Η ακαδημαϊκή αναγνώριση των σπουδών φύλου και η εισαγωγή της έμφυλης διάστασης στην έρευνα και τη διδασκαλία ενισχύει την παρουσία των γυναικών με ισότιμους όρους σε όλες τις θέσεις της πανεπιστημιακής κοινότητας».
Περισσότερες οι φοιτήτριες
Οι γυναίκες υπερτερούν στον φοιτητικό πληθυσμό.
Αυτό ισχύει στους εγγεγραμμένους φοιτητές. Οπως σημειώνεται στον «Εμφυλο χάρτη των ΑΕΙ στην Ελλάδα (UNI-GENDER-MAP)» της ΕΛΕΓΥΠ, η έμφυλη κατανομή του συνόλου των εγγεγραμμένων προπτυχιακών φοιτητών παραμένει σταθερή με ελαφρά υπεροχή των γυναικών και ποσοστά 51,22%, 50,82% και 50,90% κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2019-2020, 2020-2021 και 2021-2022.
Το ίδιο ισχύει και στους ενεργούς φοιτητές – με πολλές διαφοροποιήσεις και διακυμάνσεις ανάλογα με τον τομέα εκπαίδευσης.
Εκεί όπου οι φοιτήτριες υπερτερούν σημαντικά είναι στις επιστήμες υγείας, τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, τις επιστήμες της εκπαίδευσης, ενώ παρόμοια ποσοστά μεταξύ φοιτητών και φοιτητριών εμφανίζονται στις επιστήμες διοίκησης επιχειρήσεων και νομικής αλλά και στις φυσικές επιστήμες. Οι φοιτητές είναι περισσότεροι σε ελάχιστες περιπτώσεις (π.χ. φυσικομαθηματικές σχολές).
Πτυχιούχοι
Παρόμοια είναι η εικόνα και στους πτυχιούχους. Με βάση μάλιστα τα στοιχεία της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), στους πτυχιούχους ηλικίας 25-34, το ποσοστό των γυναικών είναι 51,8%. Η υπεροχή των γυναικών είναι εμφανής και στους κατόχους μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών, ενώ στις διδακτορικές σπουδές τα ποσοστά είναι σχεδόν μοιρασμένα.
Στα κέντρα αποφάσεων και τις ακαδημαϊκές βαθμίδες είναι αλλιώς.
Οι άνδρες υπερτερούν στο διδακτικό προσωπικό. Σύμφωνα με τον «Εμφυλο χάρτη των ΑΕΙ στην Ελλάδα (UNI-GENDER-MAP)», η έμφυλη ανισότητα στο σύνολο του διδακτικού προσωπικού των ΑΕΙ, όπως προκύπτει από τα ποσοστά συμμετοχής των ανδρών, διαπιστώνεται ότι παραμένει σταθερή με ποσοστά 62,45%, 62,81% και 62,54% κατά τα ακαδημαϊκά έτη 2019-2020, 2020-2021 και 2021-2022.
Παράλληλα, το 2024 το ποσοστό των γυναικών που συμμετείχαν στα Συμβούλια Διοίκησης ήταν 24,2% – δηλαδή 64 γυναίκες επί συνόλου 264 μελών, σύμφωνα με τα στοιχεία του «Δικτύου των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα ΑΕΙ». Να σημειωθεί ότι σε κάθε ΑΕΙ λειτουργεί πλέον Επιτροπή Ισότητας των Φύλων και Καταπολέμησης των Διακρίσεων (ΕΙΦΚΔ).
Ολες αυτές, μαζί με την Ελληνική Εταιρεία Γυναικών Πανεπιστημιακών, απαρτίζουν το συγκεκριμένο δίκτυο. Στα καθήκοντα κάθε μιας επιτροπής είναι η εκπόνηση σχεδίων δράσης για την προώθηση και διασφάλιση της ουσιαστικής ισότητας, η παροχή σχετικής ενημέρωσης και επιμόρφωσης στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, η εκπόνηση μελετών και ερευνών σχετικά με το θέμα, η παροχή συνδρομής προς θύματα διακρίσεων, σεξουαλικής παρενόχλησης και παρενοχλητικής συμπεριφοράς.
