Πρωτοβουλία Κρήτης: Ενάντια στις Εξορύξεις Υδρογονανθράκων

Κρήτη: Το χρυσάφι μας είναι οι καθαρές θάλασσες!
Μέσα σε συνθήκες δραματικής περιβαλλοντικής κρίσης –με επιστέγασμα την κλιματική κατάρρευση- και ενώ η παγκόσμια οικονομία στρέφεται σιγά-σιγά (έστω και με αντιδράσεις και αμφιταλαντεύσεις) στην παραγωγή ενέργειας χωρίς τη χρήση ορυκτών καυσίμων, στο ξέφραγο αμπέλι που λέγεται Ελλάδα διάφοροι παρατρεχάμενοι πετρελαϊκών εταιρειών και πρόθυμοι πολιτικοί προσπαθούν, τα τελευταία χρόνια να διατηρήσουν το μύθο του «μαύρου χρυσού» (πετρέλαιο και άλλοι ορυκτοί υδρογονάνθρακες) που δήθεν θα μας λύσει όλα μας τα προβλήματα, όταν το εξορύξουμε μαζικά από στεριά και θάλασσα. Μόνο που, όπως αποδεικνύεται από την ιστορία της εξόρυξης, επεξεργασίας και χρήσης των ορυκτών υδρογονανθράκων, κάποιοι –λίγοι- παίρνουν το χρυσάφι και οι άλλοι -οι πολλοί- τη μαυρίλα!
Στην Ελλάδα από τις τελευταίες κυβερνήσεις έχουν υπογραφεί συμβάσεις με πολυεθνικές εταιρείες (κάποιες αποχώρησαν, έχει μείνει όμως η Exxon Mobil), έχουν γίνει προκαταρκτικές έρευνες στα «οικόπεδα» (!!!) (βλ. συνημμένο χάρτη) και κατά καιρούς βλέπουμε θριαμβολογικά δημοσιεύματα όπου αναφέρονται (χωρίς ποτέ να τεκμηριώνονται) τεράστιες ποσότητες κοιτασμάτων που – δήθεν- θα μας κάνουν όλους πλούσιους.
Πρώτα πρέπει να εξηγήσουμε μερικά πράγματα, περιοριζόμενοι στα σχέδια για το νησί μας.
Η προσπάθεια για εξόρυξη «φυσικού» αερίου (ορυκτού αερίου θα έπρεπε να το λέμε) ή και πετρελαίου από το βυθό της θάλασσας στα δυτικά και νότια του νησιού είναι απαράδεκτη για πάρα πολλούς λόγους: Οικονομικούς, κοινωνικοοικονομικούς, περιβαλλοντικούς (τόσο γενικούς-κλιματική κρίση, όσο και εντοπισμένους τοπικά, δηλ. υποβάθμιση ή και καταστροφή τοπικών οικοσυστημάτων και τοπίου κ.α. παρενέργειες) κ.α. Οι λόγοι αυτοί έχουν αναλυθεί επανειλημμένα στα δημοσιεύματα, τις προκηρύξεις και στις δύο πολύ αξιόλογες εκδηλώσεις που οργάνωσε η “Πρωτοβουλία Κρήτης Ενάντια στις Εξορύξεις Υδρογονανθράκων” σε συνεργασία με διάφορες άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις (μπορείτε να βρείτε σχετικό υλικό μέσω των συνδέσμων που ακολουθούν το κείμενο).
Σε αυτό το άρθρο θα περιοριστώ στο θέμα της απειλής για την τοπική οικονομία. Αλλά πρώτα πρέπει να δούμε το θέμα των πραγματικών ή υποτιθέμενων κερδών για το ελληνικό κράτος και την τοπική περιφέρεια. Και να διαλύσουμε μερικές παρεξηγήσεις που – έντεχνα- διατηρούνται για το παραμύθιασμα του κόσμου.
Αν και όταν η πολυεθνική που θα κάνει την έρευνα και την εξόρυξη βγάλει ορυκτό αέριο ή πετρέλαιο, το προϊόν αυτό θα είναι δική της ιδιοκτησία και όχι του ελληνικού κράτους. Θα το διαθέσει στη διεθνή αγορά με όποιους όρους τη συμφέρει καλύτερα. Δεν πρόκειται, λοιπόν, να αποκτήσουμε ξαφνικά φτηνό πετρέλαιο για να ζεσταινόμαστε το χειμώνα.
Το όφελος που προκύπτει για το ελληνικό κράτος είναι τα δικαιώματα επί της παραγωγής και φόρος 25% πάνω στα καθαρά κέρδη της εταιρείας (από το 25% το 5% το παίρνει η Περιφέρεια). Αυτό θα μπορούσε να είναι σημαντικό, αν η εταιρεία εμφανίζει σημαντικά κέρδη. Όμως πολύ συχνά οι πετρελαϊκές εταιρείες «μαγειρεύουν» τα οικονομικά αποτελέσματά τους ώστε να δείχνουν πολύ λίγα ή και καθόλου καθαρά κέρδη από τις εδώ δραστηριότητές τους. Όσον αφορά τα δικαιώματα επί της παραγωγής, αυτά υπολογίζονται από το μέγεθος της εξόρυξης και την τιμή των υδρογονανθράκων, σε συνάρτηση με το κόστος εξόρυξης. Και εδώ η εταιρεία μπορεί να επικαλεστεί ψηλό κόστος και τελικά το ελληνικό κράτος να πάρει πολύ μικρό μερίδιο.
Σημαντική επισήμανση 1: Το γεγονός πως το κεντρικό κράτος και η περιφέρεια παίρνουν κάποια χρήματα δε σημαίνει πως από αυτά ωφελείται, αυτόματα, η τοπική κοινωνία. (Εδώ ανοίγει νέο μεγάλο κεφάλαιο…).
Σημαντική επισήμανση 2: Σε σημερινό άρθρο της «ΕΦ.ΣΥΝ.» αναφέρεται πως έχουν δρομολογηθεί εξελίξεις στην Hellenic Energy Holdings S.A. (διάδοχο σχήμα των ΕΛ.ΠΕ. –Ελληνικά Πετρέλαια) σύμφωνα με τις οποίες ο μεγαλομέτοχος Σπύρος Λάτσης αποκτά τον έλεγχο όχι μόνο των διυλιστηρίων σε Ελευσίνα, Ασπρόπυργο και Θες/νίκη και θυγατρικών αλλά και του χαρτοφυλακίου δικαιωμάτων έρευνας και εκμ/σης υδρογονανθράκων. Όπότε για ποιο κρατικό έλεγχο μιλάμε;
Ας δούμε τώρα και τις αναμενόμενες ζημιές….
Είναι ξεκάθαρο από τη διεθνή εμπειρία πως η διαδρομή των υδρογονανθράκων (δοκιμαστικές γεωτρήσεις, κανονικές γεωτρήσεις, μεταφορά δια θαλάσσης, προσωρινή αποθήκευση, μεταφορά δια ξηράς κ.λ.π., κ.λ.π.) συνοδεύεται πάντα από παρενέργειες στο περιβάλλον λόγω διαρροών που δεν μπορούν να αποφευχτούν-από τις τρύπες στα πετρώματα διαρρέει μεθάνιο κ.α. δύσοσμα αέρια, υγρά και στερεά απόβλητα (θρυμματισμένα πετρώματα και χρησιμοποιημένο ρευστό γεώτρησης και διάφορα υλικά ρυπασμένα με πετρέλαιο) πέφτουν στη θάλασσα από τις πλατφόρμες γεώτρησης και από τα πλοία μεταφοράς στις λιμενικές εγκαταστάσεις (που αναγκαστικά θα πρέπει να φτιαχτούν σε κάποια σημεία στη δυτική και νότια ακτή του νησιού). Πρέπει να περιμένουμε μια αυξανόμενη παρουσία πετρελαιοειδών αποβλήτων στη θάλασσα και τις ακτές, καθώς θα πηγαινοέρχονται τα πλοία μεταφοράς, ενώ η –πιθανή- ορατότητα των πλατφορμών άντλησης από τουριστικές ακτές θα χειροτερεύει το σκηνικό…. Λίγα χρόνια μόνο θα φτάσουν για να αμαυρωθεί και να χαθεί τελικά η ειδυλλιακή εικόνα της Κρήτης με τις καθαρές θάλασσες, τα γαλανά νερά και γενικότερα την παρθένα φύση νησιών όπως η Γαύδος. Σταδιακά θα φαίνονται και τα αποτελέσματα στο τουριστικό κύκλωμα, που συνδέεται με χιλιάδες θέσεις εργασίας……
Το παραπάνω σενάριο είναι …το «καλό»! Γιατί υπάρχει και το πολύ κακό: Ένα μεγάλο τραγικό ατύχημα σαν αυτό το που έγινε στον κόλπο του Μεξικού το 2010, με άμεσο αποτέλεσμα εκτεταμένη ρύπανση θάλασσας και ακτών. (Σε υποθαλάσσιες εξορύξεις σε μεγάλο βάθος, όπως αυτό που έχουμε στη Ν. Κρήτη υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες τέτοιου ατυχήματος, και μάλιστα στη φάση των δοκιμαστικών γεωτρήσεων). Στην περίπτωση αυτή θα έχουμε ανεπανόρθωτη καταστροφή στο περιβάλλον και άμεσο «τέλος» στον τουρισμό και την αλιεία της περιοχής. Μπορούν οι υποστηρικτές των εξορύξεων να μας βεβαιώσουν πως δε θα γίνει ποτέ κάτι τέτοιο;
Σταματώ για την ώρα εδώ. Θεωρώ πως η τοπική κοινωνία πρέπει να σκεφτεί σοβαρά τα παραπάνω, να κινητοποιηθεί και να απαιτήσει τη διακοπή αυτών των απαράδεκτων σχεδίων. Ας μην αφήσουμε να γίνει το νησί μας το τελευταίο θύμα της πετρελαϊκής βιομηχανίας!

Γιώργος Βλοντάκης
Γεωπόνος-Περιβ/λόγος
Μέλος της «Πρωτοβουλίας Κρήτης Ενάντια στις Εξορύξεις Υδρογονανθράκων»