Ηράκλειο:Σκοποί και τραγούδια της Κρήτης από το Αρχείο του Παύλου Βλαστού στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο

Δημήτρης Σγουρός quintet
Σκοποί και τραγούδια της Κρήτης από το Αρχείο του Παύλου Βλαστού, καταγραμμένα από το 1860-1910, στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου

«The Extreme Cretan Music World» | Contemporary Cretan Music Festival 2021

Τετάρτη 3 Νοεμβρίου, ώρα 21:00, Πειραματική Σκηνή ΠΣΚΗ

Την Τετάρτη 3 Νοεμβρίου, στις 21:00, το σύνολο Δημήτρης Σγουρός quintet θα παρουσιάσει στην Πειραματική Σκηνή του ΠΣΚΗ μια επιλογή σκοπών και τραγουδιών της Κρήτης από το Αρχείο του Παύλου Βλαστού, καταγεγραμμένων από το 1860 έως και το 1910, σε μουσική διασκευή του Δημήτρη Σγουρού.

«Οι σκοποί των Κρητών και τα τραγούδια των, ως επί το πλείστον, τραγωδούνται από δεκαπεντασυλλάβους στίχους, ους τραγωδούσι και εις τους χορούς: Σούστα, Συρτόν, Πεντοζάλην, Μαλεβυζώτικον (ή Καστρινόν), Χανιώτην (ή Κυδωνιάτην), Τριζάλην, κ.λ.π. οι οποίοι προσαρμόζονται και εις τους ρυθμούς των χορών και εις τους σκοπούς. Οι δε σκοποί είναι εφευρέσεις καλών λυράρηδων ή βιολιστών, μεταβαλλόμενοι από καιρόν εις καιρόν δια της καλλιφωνίας των τραγωδιστών… και τους οποίους ο λαός εμυθολόγει, ότι οι ναύται, διερχόμενοι της θαλάσσης, απαντούντες Γοργόνας και Σειρήνας μελωδούντες αυτούς, τους εμάνθανον και τους μετέφερον εις την Κρήτην κ.λ.π. μέρη του Ελληνισμού.»

(Σημείωση Π. Βλαστού στην αρχή του χειρόγραφου τόμου του υπ’ αριθμό 9ΑΒ, με τίτλο: Υπορχήματα Κρητών ή Κρησσών Μούσα η πάτριος υπό Παύλου Γ. Βλαστού μελοποιηθέντα ή τονισθέντα εις την Αρχαίαν Ελληνικήν και Βυζαντινήν Μουσικήν προς διαιώνισιν των Πατρώων-Αθήναι 1892)

«Τέτοια τραγούδια παραδοσιακά της Κρήτης που έρχονται από πολύ παλιά και σύμφωνα με την πίστη του λαού μας έχουν την αρχή τους σε γοργόνες, σειρήνες και μούσες» μας κατέγραψε ο Π. Βλαστός σε βυζαντινή σημειογραφία από το 1860 έως το 1910. Όπως αναφέρει σε άρθρο του (Απρίλιος 1908) το έγκριτο μουσικό περιοδικό της εποχής «Μουσική Φόρμιγξ», ο Βλαστός «περιελθών τας επαρχίας: Τεμένους, Μαλεβυζίου, Γορτύνης, Μιραμβέλλου, Λασηθείου, Αμαρίου, Αγ. Βασιλείου, Αποκορώνου και Σφακίων, συνέλεξε και εμελοποίησε (δηλαδή κατέγραψε σε Βυζαντινή σημειογραφία) υπέρ τα τετρακόσια δημώδη άσματα των επαρχιών τούτων της Κρήτης εν οις διασώζονται πολλαί αρχαϊκαί Ελληνικαί μελωδίαι, πολλού λόγου και σπουδής άξιαι και εν οις αποτυπούνται πολλά ιστορικά γεγονότα της ηρωικής Μεγαλονήσου και άπαντα σχεδόν τα αρχαία αυτής ήθη και έθιμα». Βέβαια από αυτά, λόγω της ταραγμένης εποχής στην οποία έζησε, δημοσίευσε μόνον 21 τραγούδια στο περιοδικό «Μουσική Φόρμιγξ» και τα υπόλοιπα δυστυχώς έμειναν ανέκδοτα.

«Ήταν μεγάλη τύχη για μένα», μας λέει ο Δημήτρης Σγουρός «όταν ο καλός φίλος από το Ρέθυμνο, o Θοδωρής Ρηγινιώτης, μου έστειλε 6 με 7 χειρόγραφα του Βλαστού. Αμέσως κατάλαβα πόσο βαθύς γνώστης ήταν και πόσο σωστά είχε καταγράψει τις μελωδίες των τραγουδιών, ώστε έβαλα σαν στόχο ζωής να ασχοληθώ κάποια στιγμή συστηματικά με τις καταγραφές κρητικών τραγουδιών που είχε κάνει σε Βυζαντινή παρασημαντική ο Βλαστός. Το πλήρωμα του χρόνου ήρθε την διετία 2004-06, αφού όταν φοιτούσα στο Διδασκαλείο Ρεθύμνου για μετεκπαίδευση, είχα τη δυνατότητα να μεταβαίνω τακτικά στο Ιστορικό Αρχείο Χανίων για να μελετήσω από κοντά το Αρχείο του Βλαστού. Μετά από 4 χρόνια μελέτης στις καταγραφές που αφορούσαν την παραδοσιακή μας μουσική, επέλεξα 48 τραγούδια, τα οποία θεώρησα πως είναι επιτακτική ανάγκη να παιχτούν και να ηχογραφηθούν, ώστε να μπορεί να τα προσεγγίσει ο κάθε ενδιαφερόμενος. Θεωρώ ότι τα 48 αυτά τραγούδια είναι τα πιο αξιόλογα από πλευράς παλαιότητας, γνησιότητας και αντιπροσωπευτικότητας, επεκτείνουν τη γνώση μας για την κρητική μουσική τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, αναδεικνύουν τον πλούτο και την ποικιλία του ρεπερτορίου και ταυτόχρονα δείχνουν μια Κρήτη ανοιχτή στο μουσικό διάλογο με Ανατολή και Δύση».

Συντελεστές:
Δημήτρης Σγουρός | λύρα, λυράκι, τραγούδι
Δημήτρης Σιδερής | λαγούτο, τραγούδι
Μανώλης Πάγκαλος | λαγούτο
Γιάννηs Παπατζανής | κρουστά, τραγούδι
Ανδρέας Παραγιουδάκης | πιάνο, πνευστά, τραγούδι

Έρευνα-ερμηνεία-μουσική διασκευή τραγουδιών: Δημήτρης Σγουρός
Ενορχήστρωση: Ανδρέας Παραγιουδάκης

Προπώληση εισιτηρίων
Η προπώληση των εισιτηρίων, αξίας 12 € (γενική είσοδος) και 8 € (άνεργοι, ΑμεΑ, τρίτεκνοι, πολύτεκνοι, νέοι έως 25 ετών) συνεχίζεται. Το κοινό μπορεί να τα προμηθευτεί από:
● Το Βιβλιοπωλείο Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης (Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο: 09:00 – 15:00 και Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 09:00 – 14:00 & 17:30 – 21:00)
● Την ticketservices.gr, από εδώ: https://bit.ly/3BsJOgv
● Το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου, πριν την έναρξη κάθε εκδήλωσης

Η πληρωμή απ’ όλα τα σημεία, γίνεται αποκλειστικά με ηλεκτρονικό τρόπο. Το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου λειτουργεί ως αμιγής χώρος εκδηλώσεων και για την είσοδο οι θεατές οφείλουν να επιδεικνύουν έγκυρο πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας από τον COVID-19.

Βιογραφικά συντελεστών:

Δημήτρης Σγουρός | λύρα, λυράκι, τραγούδι
Ο Δημήτρης Σγουρός γεννήθηκε στην Κριτσά Λασιθίου το 1968. Εκεί έμαθε τα πρώτα του γράμματα, στη συνέχεια τέλειωσε το Λύκειο στον Άγιο Νικόλαο και το 1990 αποφοίτησε από το Παιδαγωγικό Τμήμα Ρεθύμνου. Η επίδραση της οικογένειάς του, αλλά και η πλούσια μουσικοχορευτική παράδοση του χωριού του, τον έκαναν ν’ αγαπήσει από μικρός την παραδοσιακή μουσική της Κρήτης και ν’ ασχοληθεί με τη λύρα και το τραγούδι. Σε ηλικία 13 χρονών μπορούσε να παίζει σχεδόν επαγγελματικά. Αργότερα, όταν ήταν φοιτητής στο Ρέθυμνο, άρχισε να σπουδάζει τη Βυζαντινή-Ελληνική Μουσική και το 1995 πήρε δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής από το ωδείο Νίκος Σκαλκώτας στην Αθήνα με δάσκαλο τον αείμνηστο Βασίλη Νόνη.

Μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει τέσσερις προσωπικές του δισκογραφικές δουλειές. Τα Σα εκ των Σων (1999), Αρά και πού (2003), Σκοποί και τραγούδια της Κρήτης 1860-1910 από το Αρχείο του Παύλου Γ. Βλαστού (2011) και Χοροστάσι (2019). Συμμετέχει επίσης, παίζοντας λύρα και τραγουδώντας στις εξής δουλειές: Λάκης Χαλκιάς, 2500 χρόνια ελληνικής μουσικής (Αθήνα 1999), Ο γλυκασμός των αγγέλων (2000), Κρήτη, από τη σειρά Έλληνες Ακρίτες του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής (2000), Αγρίμι και κοράσο, π. Στεφανής ο Νίκας (2002), Όταν ακούω Κρήτη, έρευνα και καταγραφή της μουσικοχορευτικής παράδοσης της Κρήτης από το Χορευτικό Όμιλο των Γιάννη και Γιώργου Μεγαλακάκη, Το μεγάλο μυστικό, π. Στεφανής ο Νίκας, Δεν έχει η αγάπη σύνορα, των Αντώνη και Μιχάλη Φραγκιαδάκη, Ξέφωτο, του Μιχάλη Κονταξάκη (2017) από τις εκδόσεις Σείστρον και Ψιμυθιές, του Δημήτρη Μανουσάκη (2019).

Ασχολήθηκε και ασχολείται με τη διδασκαλία της λύρας συμμετέχοντας επί δεκαετία ως διδάσκων στα σεμινάρια του Μουσικού Διδασκαλείου στο Μέρωνα Αμαρίου αλλά και αλλού. Γενικά τον ενδιαφέρει η έρευνα και η δημιουργία που είναι όμως εναρμονισμένη με τους άγραφους κανόνες της κρητικής παραδοσιακής μελοποιίας, ώστε να υπάρχει ομαλή μετάβαση και συνέχεια στην κρητική μουσική. Έχει δουλέψει σαν δάσκαλος από το 1995 σε διάφορα σχολεία του νομού Λασιθίου και από το 2004 είναι δάσκαλος στο 1ο Δημοτικό Αγίου Νικολάου. Είναι παντρεμένος με τη Γιώτα Αλεξοπούλου και έχει τρία παιδιά.

Δημήτρης Σιδερής | λαγούτο, τραγούδι
Ο Δημήτρης Σιδερής γεννήθηκε στην Αθήνα, με καταγωγή από το Ηράκλειο και σπούδασε κλασσική κιθάρα στο Αττικό Ωδείο. Αφού μετακόμισε στην Κρήτη το 1997, αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Κοινωνιολογίας και ασχολείται με το κρητικό λαούτο. Τα τελευταία 18 χρόνια συμμετέχει σε συναυλίες δημοτικής κρητικής μουσικής, εορταστικές εκδηλώσεις, και μουσικές παραγωγές, συνεργαζόμενος με εξέχοντες κρητικούς μουσικούς όπως ο Δημήτρης Σγουρός, ο Ζαχαρίας Σπυριδάκης, ο Αντώνης Φραγκάκης, ο Γιώργος Ξυλούρης, ο Στέλιος Πετράκης και άλλοι.

Δραστηριοποιείται στον εκπαιδευτικό τομέα δίνοντας ιδιαίτερα μαθήματα, και σεμινάρια στην Ελλάδα, στο Μουσικό Διδασκαλείο του Μέρωνα και στο εξωτερικό. Επί του παρόντος διεξάγει τη διδακτορική του διατριβή πάνω στην Κρητική μουσική ταυτότητα, στη Σχολή Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ως μέλος των Daulute και Babel trio και ως σόλο καλλιτέχνης, αναπτύσσει ένα προσωπικό ύφος στο κρητικό λαούτο που ενσωματώνει διάφορα ανατολικά και δυτικά στοιχεία. Το 2015 σχεδίασε και συν-δημιούργησε ένα πρωτότυπο μουσικό όργανο: το ηλεκτρικό λαούτο. Η πιο πρόσφατη μουσική του παραγωγή είναι το Lute Electric: Soundscape recordings of solo performance, που συνοδεύεται από το φιλμ Lute Electric the documentary (Λαούτο ηλεκτρικό) της Before Sound_Filming Reality.

Μανώλης Πάγκαλος | λαγούτο
Ο Μανώλης Πάγκαλος γεννήθηκε στην Κριτσά Λασιθίου το 1969. Η οικογένειά του, του πρόσφερε πλούσια ερεθίσματα από την παραδοσιακή μουσική και την ποίηση της Κρήτης. Ο πατέρας του ήταν φημισμένος μερακλής του χωριού (συνόδευε με την κιθάρα του και τραγουδούσε στα γλέντια και τις καντάδες του χωριού) και ο προπάππος του ήταν ο Παγκαλομανώλης, ο μεγαλύτερος μαντινιαδολόγος της Κριτσάς. Ασχολείται με το λαούτο από την ηλικία των δώδεκα χρονών.
Ξεκίνησε τη μουσική του πορεία, συνεργαζόμενος με το Δημήτρη Σγουρό, με τον οποίο συνεργάζεται μέχρι και σήμερα. Κατά καιρούς έχει συνεργαστεί και με άλλους κρητικούς καλλιτέχνες όπως ο Αλέκος Πολυχρονάκης, ο Γιάννης Βάρδας και πολλοί άλλοι. Τον χαρακτηρίζει το μεστό, παραδοσιακό παίξιμο και η άριστη αίσθηση του κρητικού ρυθμού. Είναι από τους ελάχιστους λαουτιέρηδες που διασώζουν στο παίξιμό τους τα στοιχεία και το χρώμα της μουσικής της ανατολικής Κρήτης.

Γιάννη Παπατζανής | κρουστά, τραγούδι
Ο Γιάννης Παπατζανής θεωρείται από τους σημαντικότερους εκτελεστές παραδοσιακής μουσικής πανελλαδικά, με χαρακτηριστική τη δεξιοτεχνική του ικανότητα στην εκτέλεση παραδοσιακών κρουστών της Κρήτης και του νοτιοανατολικού Αιγαίου. Έχει πολυετή συνεργασία με μουσικούς από το Ρατζαστάν, το Ιράν, τη Βουλγαρία, την Τουρκία, την Αρμενία, την Ανδαλουσία και το Αζαρμπαιτζάν και συγκεκριμένα με τους Ross Daly, Γιώργο Ξυλούρη, Βασίλη Σταυρακάκη, Ψαραντώνη, Ζαχαρία Σπυριδάκη, Δημήτρη Σγουρό, Αχιλλέα Περσίδη και Haig Yazdjian, παίζοντας κρουστά και τραγουδώντας, τα τελευταία 25 χρόνια. Η βάση του τραγουδιστικού ρεπερτορίου του είναι η κρητική μουσική, αλλά προσεγγίζει και μουσικά ιδιώματα από την υπόλοιπη Ελλάδα. Παράλληλα, εξελίσσει τις τεχνικές του αιγαιακού παραδοσιακού κρουστού (τουμπάκι/νταουλάκι), ενώ χρησιμοποιεί κρουστά και από άλλες παραδόσεις (περσικό tombak, αφρικανικό udu με τεχνική από το ινδικό ghatam, frame drums από τη Μέση Ανατολή και ισπανικό cajon). Έχει συνθέσει πρωτότυπη μουσική για το θέατρο, τον κινηματογράφο, για χοροθέατρο, ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές παραγωγές. Επίσης έχει πολυετή εμπειρία από την πραγματοποίηση σεμιναρίων διδασκαλίας ρυθμού και κρουστών σε πόλεις της Ελλάδας (Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Αθήνα και Χουδέτσι) και σε πόλεις του εξωτερικού (Κύπρος, Βαρκελώνη, Βιέννη, Γενεύη, Μιλάνο).

Ο Ross Daly αναφέρει για τον Γιάννη Παπατζανή: «Ο Γιάννης Παπατζανής έχει αφιερώσει πολλά χρόνια στη μελέτη των μουσικών ιδιωμάτων και τεχνικών πολλών διαφορετικών κρουστών οργάνων, παραδοσιακών αλλά και σύγχρονων. Πρόσφατα στράφηκε προς το νταούλι, το μόνο κρουστό που παραδοσιακά συσχετίζεται με την κρητική μουσική, στο οποίο ανέπτυξε νέες τεχνικές και μία νέα μουσική προσέγγιση, η οποία προσφέρει νέες δυνατότητες που δεν προϋπήρχαν στο παραδοσιακό, ιδιαίτερα λιτό τρόπο παιξίματος. Το αποτέλεσμα αυτού του νέου τρόπου παιξίματος έχει διευρύνει αισθητά τις δυνατότητες του οργάνου χωρίς κανένα συμβιβασμό πάνω στις βασικά παραδοσιακά αισθητικά στοιχεία.

Ανδρέας Παραγιουδάκης | πιάνο, πνευστά, τραγούδι
Ο Ανδρέας Παραγιουδάκης γεννήθηκε το 1980 στο Ρέθυμνο Κρήτης. Μετά τις σπουδές του στο πιάνο και την βασική μουσική αγωγή στο πανεπιστήμιο Mozarteum του Σάλτσμπουργκ ξεκίνησε τις συνεργασίες του με διάφορους μουσικούς σε διάφορα σχήματα, συνθέτοντας σύγχρονη τροπική μουσική, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Είναι ιδρυτής του project “unter der Laterne”, συνιδρυτής του κουαρτέτου STALA , του συνόλου SALINGARI, ιδρυτής του τρίο TAMBOURLA και του ντουέτου WOTSALA. Το πρώιμο ενδιαφέρον του για τον ήχο του έδωσε την ευκαιρία να εξερευνήσει τους κόσμους της κλασικής αρμονίας και της παραδοσιακής μουσικής. Με την καθοδήγηση των καθηγητών του απέκτησε πρόσβαση σε αυτοσχεδιαστικές μουσικές κολεκτίβες όπου πειραματίστηκε με τα ηχοχρώματα της καταγωγής του καθώς και με την εφαρμογή της πειραματικής μουσικής στο πλαίσιο του αυτοσχεδιασμού.

Οι πολύπλευρες δεξιότητές του στο πιάνο, την κρητική λύρα, το κρητικό λαούτο, τα παραδοσιακά φλάουτα, το ακορντεόν αλλά και το τραγούδι, συνέβαλαν στη διαμόρφωση ενός μουσικού που κινείται πέρα από σύνορα και είδη, συνεργαζόμενος με μουσικούς της τζαζ και του αυτοσχεδιασμού καθώς και με παραδοσιακούς μουσικούς.

Είναι προσκεκλημένος καθηγητής στοιχειώδους τραγουδιού και αυθόρμητης ορχηστρικής δόμησης στο Κονσερβατόριο του Feldkirch, στο ετήσιο μουσικό φεστιβάλ GLATT & VERKEHRT και στον Κόσμο των Ήχων TOGGENBURG. Από το 2018 έως το 2020 εγκαινίασε μια κολεκτίβα 16 μουσικών από την Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο και διοργάνωσε μια σειρά 12 συναυλιών στην Αυστρία με διαφορετικές συνθέσεις και θέματα. Συνεργάζεται με συγγραφείς στην Ελβετία και την Αυστρία, δημιουργώντας μουσική για διεπιστημονικά και συμμετοχικά έργα όπως τα Voix de resistance, , Unfolding Voices και World of tales. Πρόσφατα κυκλοφόρησε δύο LP με τους SALINGARI & WOTSALA και τον Ιανουάριο του 2022 έρχεται η πρώτη κυκλοφορία του STALA Quartett.

«The Extreme Cretan Music World» | Contemporary Cretan Music Festival 2021

Το ΠΣΚΗ, μετά την απόλυτη επιτυχία του πρόσφατου Φεστιβάλ Τζαζ και τις sold out πρώτες εκδηλώσεις της τρέχουσας καλλιτεχνικής περιόδου, παρουσιάζει το Etreme Cretan Music World Festival, ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στην εξέλιξη της παραδοσιακής κρητικής μουσικής, όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα από την αλληλεπίδραση των σύγχρονων ερμηνευτών της με διαφορετικά είδη μουσικής δημιουργίας από όλο τον κόσμο. Το πρόγραμμα του φεστιβάλ περιλαμβάνει έξι συναυλίες, η κάθε μία από τις οποίες δημιουργεί μια ξεχωριστή πρόταση μέσα από ιδιαίτερες συνεργασίες, από ιδιαίτερους ηχοχρωματικούς ή αρμονικούς συνδυασμούς, από διαφορετικές οπτικές, στραμμένες άλλοτε στο παρελθόν και άλλοτε στο μέλλον, πάντα όμως με κοινή ρίζα την αυθεντική παράδοση της κρητικής μουσικής.
Την καλλιτεχνική επιμέλεια του Φεστιβάλ έχει η Χρυσάννα Καρέλλη.
Δείτε όλες τις συναυλίες του «The Extreme Cretan Music World» | Contemporary Cretan Music Festival 2021, ακολουθώντας τον σύνδεσμο: https://www.cccc.gr/gr/events

• Επίσημος Χορηγός Αερομεταφορών: AEGEAN Airlines
• Επίσημος Χορηγός Ακτοπλοϊκών Μεταφορών: Minoan Lines
• Επίσημοι Χορηγοί Φιλοξενίας: Metaxa Hospitality Group | Karatarakis hotels & restaurants
• Επίσημος χορηγός χερσαίων μεταφορών: Union Coach Services