Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών στις 8 Ιουνίου, ο ΑΡΧΕΛΩΝ φέρνει στο προσκήνιο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Κόλπος Λαγανά Ζακύνθου, ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια της θαλάσσιας χελώνας Καρέττα. Ενώ στις παραλίες ωοτοκίας, που περιλαμβάνονται στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, διατηρείται σταθερός αριθμός φωλιών με ελαφρώς ανοδική τάση τα τελευταία δύο χρόνια, η αισθητική και οικολογική υποβάθμιση του παράκτιου περιβάλλοντος και η κλιματική κρίση απειλούν το μέλλον του νησιωτικού αυτού οικοσυστήματος.
Καθώς σε πολλά σημεία η φυσικότητα της περιοχής έχει αλλοιωθεί από την τουριστική ανάπτυξη, είναι βέβαιο ότι η βιωματική εμπειρία που αποκομίζουν οι πολυάριθμοι θερινοί επισκέπτες δεν συνάδει με την οικολογική σημασία της. Οι κύριοι ανεπηρέαστοι παράκτιοι θύλακες που παραμένουν είναι οι αμμόλοφοι στον ανατολικό Λαγανά, το Μαραθωνήσι, και κυρίως τα απομονωμένα Σεκάνια – μια Περιοχή Απόλυτης Προστασίας της Φύσης, όπου απαγορεύεται η ανθρώπινη παρουσία.
Σεκάνια: Το Πολύτιμο Καταφύγιο της χελώνας Καρέττα στη Ζάκυνθο
Τα Σεκάνια, μια απομονωμένη παραλία μήκους μόλις 600 μέτρων, αποτελούν παγκόσμιο πρότυπο επιτυχίας στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Από τότε που “ανακαλύφθηκαν” ως βασικός τόπος ωοτοκίας το 1977, ο ΑΡΧΕΛΩΝ εργάστηκε αδιάκοπα —με έρευνα στο πεδίο, πίεση προς την πολιτεία και διαπραγματεύσεις— για να διασφαλιστεί αυτό το πολύτιμο παράκτιο οικοσύστημα. Σήμερα, τα Σεκάνια παραμένουν το στολίδι της προστασίας της χελώνας Καρέττα στην Ελλάδα, έχοντας συνεισφέρει περισσότερα από 1,5 εκατομμύριο χελωνάκια στη θάλασσα τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Ωστόσο, η επιβίωση αυτών των μικροσκοπικών πλασμάτων είναι μια διαρκής μάχη, καθώς ελάχιστα από αυτά θα φτάσουν σε αναπαραγωγική ηλικία λόγω φυσικών θηρευτών και τυχαίων συλλήψεων σε αλιευτικά εργαλεία.
Όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Μαργαριτούλης, ιδρυτής του ΑΡΧΕΛΩΝ, “μετά από χρόνια εντατικής προσπάθειας και στενής συνεργασίας με το WWF Ελλάς, τη MEDASSET και το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, τα Σεκάνια έχουν λάβει την προστασία που τους αναλογεί. Η «μάχη» όμως συνεχίζεται στις άλλες παραλίες και στο θαλάσσιο χώρο που δέχονται όλο και μεγαλύτερες τουριστικές πιέσεις».
Κλιματική Κρίση: άνοδος της στάθμης της θάλασσας και της θερμοκρασίας στις φωλιές
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας απειλεί να κατακλύσει σταδιακά τις στενές παραλίες ωοτοκίας, μειώνοντας τους διαθέσιμους χώρους για την αναπαραγωγή των χελωνών. Μία τέτοια άνοδος της στάθμης μπορεί να περιορίσει τη διαθέσιμη παραλία κατά 70%, με τα απότομα πρανή πίσω από τα Σεκάνια και άλλες παραλίες να εμποδίζουν την υποχώρηση της γραμμής αιγιαλού.
Παράλληλα, η αύξηση της θερμοκρασίας στις φωλιές των χελωνών επηρεάζει το φύλο των νεοσσών. Αν και οι θερμοκρασίες δεν είναι ακόμα σε επίπεδα που προκαλούν θνησιμότητα, το μέλλον των χελωνών είναι αβέβαιο καθώς όλο και περισσότερα χελωνάκια γίνονται θηλυκά.
Το Μαραθωνήσι, μια νησίδα στον Κόλπο του Λαγανά, αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς εκεί παρατηρείται συγκριτικά μεγαλύτερος αριθμός αρσενικών ατόμων – ένα ζωτικής σημασίας στοιχείο για τη διατήρηση του πληθυσμού. Παρά τις απαγορεύσεις δόμησης και αγκυροβολίας, τα καλοκαίρια παραβάτες συνεχίζουν να επισκέπτονται τη παραλία του, θέτοντας σε κίνδυνο αυτό το ευαίσθητο οικοσύστημα.
Καινοτομίες και πρότυπος οικολογικός προορισμός
Παρά την παγκόσμια φήμη της Ζακύνθου ως νησί της Kαρέττα, η βιωσιμότητα απουσιάζει από την καθημερινή διαχείριση. Μια έρευνα του ΑΡΧΕΛΩΝ το 2023 έδειξε ότι το 60% των εθελοντών δεν θεωρούν τη Ζάκυνθο βιώσιμο τουριστικό προορισμό, ενώ το 80% δηλώνει ότι ο τουρισμός έχει ήδη αρνητικό αντίκτυπο στη φύση του νησιού.
«Αντί να αναζητούμε νέες “παρθένες” παραλίες για τουριστική αξιοποίηση, ας επενδύσουμε στην αποκατάσταση εκείνων που ήδη δέχονται πίεση, μετατρέποντάς τες σε πρότυπους οικολογικούς προορισμούς», προτείνει ο Θωμάς Αράπης, Πρόεδρος του ΑΡΧΕΛΩΝ. «Για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται ουσιαστικό ενδιαφέρον για τη δημιουργία καινοτόμων τουριστικών προϊόντων, τοπικές πρωτοβουλίες με σχέδιο, θέληση, επιμονή και συνεργασία για την εφαρμογή πρακτικών μέτρων». Ήδη υπάρχει ενδιαφέρον από υφιστάμενα ξενοδοχειακά συγκροτήματα που επενδύουν στην προστασία των μοναδικών οικολογικών χαρακτηριστικών της περιοχής.
Ο ΑΡΧΕΛΩΝ, με 42 χρόνια αδιάλειπτης δράσης στη Ζάκυνθο και χιλιάδες εθελοντές από όλο τον κόσμο, συνεχίζει το έργο της καταγραφής και προστασίας της ωοτοκίας των χελωνών στα Σεκάνια και στις υπόλοιπες παραλίες ωοτοκίας του κόλπου Λαγανά σε συνεργασία με το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου (σημερινή Μονάδα Διαχείρισης του ΟΦΥΠΕΚΑ).
