Με εξαιρετική επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του Διεπιστημονικού Συνεδρίου «Ρένα Κυριακού», το οποίο διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ) και πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο στις 14, 15 και 16 Νοεμβρίου 2025, με τη στήριξη της Περιφέρειας Κρήτης,
υπό την αιγίδα του Δήμου Ηρακλείου και τη συνδιοργάνωση της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών / ΕΚΙΜ – Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, του Πολιτιστικού Συνεδριακού Κέντρου Ηρακλείου (ΠΣΚΗ) και του Συνδέσμου Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου και Νομού Ηρακλείου.
Το συνέδριο φιλοξενήθηκε σε τρεις χώρους, το αμφιθέατρο «Μάρκος Καραναστάσης» στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, το αμφιθέατρο «Γιάννης Περτσελάκης» στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και την Αίθουσα Συναυλιών του ΠΣΚΗ.
Έναρξη και Χαιρετισμοί
Η παρουσία και συμμετοχή εκλεκτών προσκεκλημένων ομιλητών/τριών και καλλιτεχνών, διασφάλισε ένα υψηλότατο επίπεδο στις εργασίες του συνεδρίου. Την τελετή έναρξης, στο αμφιθέατρο «Μάρκος Καραναστάσης» του ΕΛΜΕΠΑ, τίμησαν με την παρουσία τους απευθύνοντας χαιρετισμό ο Δήμαρχος Ηρακλείου κ. Αλέξης Καλοκαιρινός, η Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού κα Γεωργία
Μηλάκη, εκπρόσωπος του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Κρήτης, κ.κ. Ευγένιου, καθώς επίσης ο Διευθυντής του Συλλόγου οι Φίλοι της Μουσικής κ. Αλέξανδρος Χαρκιολάκης και η κα Μαίρη Παχιαδάκη, Πρόεδρος του Συνδέσμου Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου και Νομού Ηρακλείου. Στην τελετή παρευρέθηκαν η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κα Ρένα Παπαδάκη- Σκαλίδη,
ο Πρόεδρος της ΔΕΠΑΝΑΛ κ. Κώστας Βαρβεράκης , η Αντιπρόεδρος της ΔΕΠΑΝΑΛ κα Μάρα Παναγιωτάκη, καθώς επίσης μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΕΛΜΕΠΑ και πολλοί συμπολίτες μας.
Ο Πρύτανης του ΕΛΜΕΠΑ κ. Νίκος Κατσαράκης ευχαρίστησε όλους τους φορείς για τη σημαντική βοήθειά τους προκειμένου να πραγματοποιηθεί το συνέδριο, ενώ τόνισε τη σημασία της διασύνδεσης της επιστημονικής γνώσης με την κοινωνία και τη νέα γενιά, καθώς και τη σπουδαιότητα της ιστορικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Έναν ιδιαίτερο και συγκινητικό χαιρετισμό απηύθυνε ο εγγονός της Ρένας Κυριακού, κ. Αλκιβιάδης Χοϊδάς, ο οποίος ήρθε από την Αθήνα ειδικά για το συνέδριο και παρακολούθησε με μεγάλο ενδιαφέρον τις εργασίες του.
Παρουσιάσεις & Θεματικές Ενότητες
Μέσα από τις πέντε συνεδρίες που περιλάμβαναν επιστημονικές εισηγήσεις, ρεσιτάλ πιάνου και συναυλίες με έργα της Ρένας Κυριακού, καθώς και διαθεματικές προσεγγίσεις, αναδείχτηκαν πτυχές μιας πολυσχιδούς προσωπικότητας με διττή ιδιότητα, σολίστ πιάνου και συνθέτρια. Είναι η πρώτη φορά που η Ρένα Κυριακού τιμάται στη γενέτειρά της, το Ηράκλειο.
Στις ομιλίες αλλά και στις συζητήσεις που επακολούθησαν, παρουσιάστηκε η σχέση της Ρένας Κυριακού με το Ηράκλειο, τόσο μέσω του σπουδαίου αρχιτέκτονα πατέρα της Δημήτρη Κυριακό, όσο και μέσω των προσωπικών της ρεσιτάλ, των επισκέψεών της στο Ηράκλειο και της αγάπης που πάντα εξέφραζε για τη γενέτειρα πόλη της.
Παρουσιάστηκε και τεκμηριώθηκε η σολιστική σταδιοδρομία της Ρένας Κυριακού η σπουδαία δισκογραφική της αποτύπωση σε έργα μεγάλων συνθετών, η άριστη κριτική του ξένου τύπου για την παρουσία της, η παγκόσμια φήμη της, καθώς και οι σχέσεις της με την υψηλή διανόηση και τέχνη της εποχής της. Παρουσιάστηκε, τόσο ιστορικά και μουσικολογικά, σε εισηγήσεις, όσο και μουσικά, σε ζωντανές ερμηνείες, το πρωτοποριακό συνθετικό έργο της Ρένας Κυριακού, που παραμένει ανέκδοτο στο μεγαλύτερο μέρος του και άγνωστο.
Περιεγράφηκε αναλυτικά και εμπεριστατωμένα το αρχείο της, το οποίο είναι ενιαίο, τεκμήριά του όμως βρίσκονται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης και στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη.
Υπήρξαν βιωματικές παρουσιάσεις της πορείας και του έργου της Κυριακού, μέσα από τα μάτια σύγχρονων συνθετών και καλλιτεχνών, ενώ ιδιαίτερος θεματικός άξονας στις εισηγήσεις και στις συζητήσεις που επακολούθησαν, υπήρξε το φύλο, -αν και κατά πόσο επηρέασε / εμπόδισε τη συνθετική της πορεία το γεγονός ότι ήταν γυναίκα. Η διάσταση αυτή των έμφυλων στερεότυπων και της θέσης της γυναίκας, παρουσιάστηκε επίσης στην παρέμβαση του Συνδέσμου Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου.
Συμπεράσματα Συνεδρίου
Εν κατακλείδι, στο πρώτο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο για τη Ρένα Κυριακού παρουσιάστηκαν εργασίες υψηλού επιπέδου από εκλεκτούς προσκεκλημένους ομιλητές/τριες. Πραγματοποιήθηκαν, παράλληλα, ρεσιτάλ πιάνου και συναυλίες με έργα της συνθέτριας στο Αμφιθέατρο «Μάρκος Καραναστάσης» του ΕΛΜΕΠΑ και στην Αίθουσα Συναυλιών του ΠΣΚΗ, όπου καταξιωμένοι σολίστες ερμήνευσαν έργα της Κυριακού, άγνωστα και ανέκδοτα, γοητεύοντας το ακροατήριο.
Στην καταληκτήρια συνεδρία διατυπώθηκαν τα συμπεράσματα του συνεδρίου, όπως προέκυψαν μέσα από τις εισηγήσεις και τις συζητήσεις που επακολούθησαν με το κοινό, το οποίο ανταποκρίθηκε θερμά στο συνέδριο και τις τρεις ημέρες.
Στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο νιώθουμε ιδιαίτερη ικανοποίηση και χαρά για τη μεγάλη επιτυχία που είχε το Διεπιστημονικό Συνέδριο, καθώς έφερε με τον πλέον εμφατικό τρόπο στο προσκήνιο τη σπουδαία Ηρακλειώτισσα καλλιτέχνιδα του 20ου αιώνα Ρένα Κυριακού.
Πιστεύουμε ότι η διοργάνωση αυτή θα αποτελέσει αφετηρία για την περαιτέρω ανάδειξη της πολυσχιδούς προσωπικότητας και του σημαντικού συνθετικού έργου της καθώς επίσης και την αξιοποίηση των πιανιστικών της έργων στην εκπαίδευση των νέων μουσικών.
Ιστοσελίδα Διεπιστημονικό Συνέδριο «Ρένα Κυριακού»
—————————————————————————————————————————
Δήλωση Δημάρχου Ηρακλείου
Ο Δήμαρχος Ηρακλείου και Πρόεδρος της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών / Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, Αλέξης Καλοκαιρινός, αναφέρθηκε στην προσωπικότητα της Ρένας Κυριακού και στο Διεπιστημονικό Συνέδριο που πραγματοποιείται για την ανάδειξη του έργου της, τονίζοντας:
«Είναι αξιοσημείωτο ότι η βάση, η αφετηρία και η κατάληξη αυτής της πρωτοβουλίας βρίσκεται στο ΕΛΜΕΠΑ. Δείχνει πολλά για αυτό το Ανώτατο Εκπαιδευτικό μας Ίδρυμα που στην βάση του είναι τεχνολογικό αλλά βλέπουμε το εύρος των πρωτοβουλιών που αναπτύσσει.
Το Συνέδριο, αξιοποιώντας και το αρχείο της Ρένας Κυριακού που απόκειται στο Ιστορικό Μουσείο και στη Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», αποτελεί μια εξαιρετική ευκαιρία για την ανάδειξη της ανθρώπινης και της μουσικής φυσιογνωμίας της Ρένας Κυριακού που με τον τρόπο αυτό επιστρέφει στο Ηράκλειο.
Εύχομαι αυτή η συνάντηση να αποτελέσει την απαρχή για την ανάδειξη μιας σημαντικής γυναίκας του 20ού αιώνα. Και είναι πολύ επίκαιρο και σωστό να αναφερόμαστε στις γυναίκες που διάβηκαν τον 20ό αιώνα.
Αυτόν τον καιρό, το Ιστορικό Μουσείο ζει στον αστερισμό αυτών των γυναικών — της Έλλης Αλεξίου και τώρα της Ρένας Κυριακού — και θεωρώ επίσης ότι είναι επίκαιρη η όψη η οποία έχει δοθεί ιδιαίτερα με την συμμετοχή του Συνδέσμου Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου.
Για τη θέση της γυναίκας πολλά πρέπει να γίνουν και μάλιστα σε μια εποχή στην οποία κινδυνεύουμε να διολισθήσουμε ξανά σε παρανοήσεις, παρεξηγήσεις ή και ενδεχομένως να κατασκευάζουμε άλλοθι για κακώς κείμενα. Σε αυτά πρέπει να αντισταθούμε, αυτά πρέπει να τα πολεμήσουμε.
Ευχαριστώ το ΕΛΜΕΠΑ, την Περιφέρεια Κρήτης, το Σύλλογο Φίλων Μουσικής, το Σύνδεσμο Μελών Γυναικείων Σωματείων, το Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο και όσους συνέπραξαν για να πραγματοποιηθούν αυτές οι εκδηλώσεις».
Δήλωση Αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού
Η Αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού της Περιφέρειας Κρήτης, κα Γεωργία Μηλάκη, αναφέρθηκε στη σημασία του συνεδρίου και στη συμβολή της Ρένας Κυριακού, τονίζοντας:
«Η Περιφέρεια Κρήτης είχε την τιμή να υποστηρίξει το συνέδριο αφιερωμένο στη Ρένα Κυριακού, μια προσωπικότητα που σημάδεψε την ελληνική μουσική δημιουργία.
Οι εισηγήσεις, οι αρχειακές παρουσιάσεις και τα μουσικά δρώμενα ανέδειξαν με σαφήνεια το βάθος του έργου της και την καθοριστική συμβολή της στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Το συνέδριο πρόσφερε έναν τεκμηριωμένο και ουσιαστικό επιστημονικό διάλογο, φωτίζοντας σημαντικές πτυχές της ζωής και της δημιουργικότητας της Ρένας Κυριακού.
Η Περιφέρεια Κρήτης συγχαίρει θερμά τους/τις διοργανωτές/τριες, τους/τις εισηγητές τριες και όλους/όλες όσοι/όσες συνέβαλαν στην επιτυχή διεξαγωγή του. Η επιτυχία της διοργάνωσης επιβεβαιώνει τη δέσμευσή μας να στηρίζουμε δράσεις που προάγουν τον πολιτισμό, ενισχύουν την έρευνα και αναδεικνύουν γυναικείες καλλιτεχνικές φωνές που αξίζουν να βρίσκονται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης.»
